समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§ रामà¥à¤°à¥‹ हà¥à¤¨à¥ नै ठिक हà¥à¤¨à¥à¤› । तर, कसैलाइ होचà¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨à¥ छ, समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§ बिगारà¥à¤¨à¤•ा लागि यहाठजमà¥à¤®à¤¾ गरिà¤à¤•ा उखान टà¥à¤•à¥à¤•ा हरॠनै परà¥à¤¯à¤¾à¤ªà¥à¤¤ छन जसà¥à¤¤à¥‹ मलाइ लागà¥à¤› ।
नेपालि à¤à¤¾à¤·à¤¾ उखान टà¥à¤•à¥à¤•ाहरà¥à¤•ो लागि धेरै नै धनि छ । तर, सबै उखान टà¥à¤•à¥à¤•ा रामà¥à¤°à¤¾ नै हà¥à¤¨à¥à¤›à¤¨ à¤à¤¨à¥à¤¨à¥‡ चाà¤à¤¹à¤¿ छैन । नेपालि समाज अनà¥à¤¸à¤¾à¤° नै à¤à¤¾à¤·à¤¾ बनà¥à¤¨à¥‡ हà¥à¤¨à¤¾à¤²à¥‡ कतिपय पà¥à¤°à¤¾à¤¨à¤¾ उखान टà¥à¤•à¥à¤•ाहरॠसानो जातिलाइ होचà¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨à¥‡ खिजà¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨à¥‡ खालका छन । हà¥à¤¨ त कतिपय उखान ठà¥à¤²à¤¾ à¤à¤¨à¤¿à¤à¤•ा जातिलाइ होचà¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨à¥‡ पनि छन । तेसैले साना ठà¥à¤²à¤¾ सबै जातिले à¤à¤• अरà¥à¤•ालाइ होचà¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨ उखान टà¥à¤•à¥à¤•ा बनाउने गरà¥à¤¦à¤¾ रहेछन à¤à¤¨à¥à¤¨à¥‡ पà¥à¤°à¤·à¥à¤Ÿ हà¥à¤¨à¥à¤› । यसà¥à¤¤à¤¾ उखान टà¥à¤•à¥à¤•ा पà¥à¤°à¤¯à¥‹à¤— गरà¥à¤¦à¤¾ à¤à¤• अरà¥à¤•ा बिच बैमनषà¥à¤¯à¤¤à¤¾ बढà¥à¤¨à¥‡ र समाजलाइ नै बिखणà¥à¤¡à¤¿à¤¤ बनाउने खतरा हà¥à¤¨à¥à¤› । à¤à¥ˆ रहेका उखान टà¥à¤•à¥à¤•ालाइ हटाउन वा मेटाउन त मिलà¥à¤¦à¥ˆà¤¨ तर तिनलाइ पà¥à¤°à¤¯à¥‹à¤— नगरà¥à¤¦à¤¾ नै हामि बिचको सदà¤à¤¾à¤µ कायम रहने हà¥à¤¨à¤¾à¤²à¥‡ यसà¥à¤¤à¤¾ उखान पà¥à¤°à¤¯à¥‹à¤— नगरà¥à¤¨ मेरो अनà¥à¤°à¥‹à¤§ छ ।
ल हेरà¥à¤¨à¥à¤¸, पà¥à¤°à¤¯à¥‹à¤— गरà¥à¤¨ नहà¥à¤¨à¥‡ तर चलनचलà¥à¤¤à¤¿à¤®à¤¾ नै रहेका केहि नेपालि उखान-टà¥à¤•à¥à¤•ाहरॠ(à¤à¤• à¤à¤¨à¥à¤¦à¤¾ बढि जात जाति, समà¥à¤¦à¤¾à¤¯ वा अबसà¥à¤¤à¤¾à¤²à¤¾à¤‡ होचà¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨à¥‡ खालका) :
- कà¥à¤®à¤¾à¤‡à¤•ो घà¥à¤®à¤¾à¤‡- पà¥à¤°à¥à¤µà¤¿à¤¯à¤¾à¤•ो जाल, गà¥à¤°à¥à¤™à¤•ो बà¥à¤¦à¥à¤§à¤¿- नेवारको काल (कà¥à¤·à¥‡à¤¤à¥à¤°à¤¿à¤¯ बैमनषà¥à¤¯ बढाउने, जात जातिलाइ होचà¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨à¥‡ उखान। यसमा सनà¥à¤§à¤°à¥à¤µ अनà¥à¤•à¥à¤² जà¥à¤¨à¤¸à¥à¤•ै जातको नाम राखेर à¤à¤¨à¥à¤¨à¥‡ चलन छ। उदाहरणको रà¥à¤ªà¤®à¤¾ दोशà¥à¤°à¥‹ उखान पढनà¥à¤¹à¥‹à¤²à¤¾)
- कà¥à¤®à¤¾à¤‡à¤•ो घà¥à¤®à¤¾à¤‡, जैसिको जाल, बाठोलाइ आपत, लाटालाइ काल (जातियता, अपांगता लाइ होचà¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨à¥‡)
- बाहà¥à¤¨ बिगà¥à¤°à¥‡ मोज ले नेवार बिगà¥à¤°à¥‡ को à¤à¥‹à¤œ ले (जातिय बैमनषà¥à¤¯à¤¤à¤¾ बढाउने)
- बाहà¥à¤¨ मरà¥à¤¦ खोलामा à¤à¤• माना चामल à¤à¥‹à¤²à¤¾à¤®à¤¾, à¤à¥‹à¤Ÿà¥‡ मरà¥à¤¦ डाडाà¤à¤®à¤¾ १ माना चामल à¤à¤¾à¤¢à¤¾à¤®à¤¾Â (जातिय बैमनषà¥à¤¯à¤¤à¤¾ बढाउने)
- जà¥à¤¯à¤¾à¤²à¤¾à¤®à¤¾ नमिलेको कामी दमाइ जसà¥à¤¤à¥‹
- बिषà¥à¤Ÿ घरमा बेलà¥à¤•ा घर सलà¥à¤²à¤¾à¤¹ , कामीको घरमा बिहान सलà¥à¤²à¤¾à¤¹
- गिरि, पà¥à¤°à¤¿, à¤à¤¾à¤°à¤¤à¤¿, बन, यिनका दाजà¥à¤à¤¾à¤‡ अरॠपनि छन
- शेरà¥à¤ªà¤¾, तमाà¤à¤™, मिया, मà¥à¤¸à¤²à¥à¤®à¤¾à¤¨, यिनि हà¥à¤¨ आठà¤à¤¾à¤‡ टà¥à¤ªà¥à¤ªà¥€ कटà¥à¤Ÿà¤¾ बैमान
- कामि-दमाइ मागà¥à¤¨ जानà¥à¤¦à¥ˆà¤¨, दाद-लà¥à¤¤à¥‹ आउन जानà¥à¤¦à¥ˆà¤¨
- कालो बाहà¥à¤¨ गोरो शà¥à¤¦à¥à¤°, यिनिदेखि डराउà¤à¤›à¤¨à¥ महारà¥à¤¦à¥à¤°
- à¤à¤• घर विषà¥à¤Ÿ दश घर कामि, जसà¥à¤¤à¤¾ तिमि उसà¥à¤¤à¥ˆ हामि
- दमाई-कामी बोलाई नà¥à¤¨à¤•ो खति
- नेवारको मà¥à¤– चलà¥à¤›, थाकà¥à¤¸à¥‡à¤•ो हात चलà¥à¤›
- कà¥à¤¹à¤¿à¤°à¥‡ बाहà¥à¤¨, कैले खस, जà¥à¤™à¥à¤—े मगर रस न बस
- दमाइको थà¥à¤• चोखो, बाहà¥à¤¨à¤•ो मà¥à¤– चोखो
कà¥à¤¨à¥ˆ à¤à¤• जातिय समà¥à¤¦à¤¾à¤¯à¤²à¤¾à¤‡ होचà¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨à¥‡ खालका उखानहरà¥
- लिमà¥à¤¬à¥à¤•ो बà¥à¤¦à¥à¤§à¤¿ घà¥à¤à¤¡à¤¾à¤®à¤¾
- थारà¥à¤²à¤¾à¤ˆ दारॠर मà¥à¤¸à¤¾ à¤à¤ केही चाहिà¤à¤¦à¥ˆà¤¨
- गिटà¥à¤ ा à¤à¥à¤¯à¤¾à¤•à¥à¤° पलायो मगर बà¥à¤¢à¥‹ रमायो
- à¤à¥‹à¤Ÿà¥‡à¤•ो बà¥à¤¦à¥à¤§à¥€ कोदाको तेल, पानीमा पकाउदा पाकà¥à¤¦à¥ˆà¤¨ सेल
- जाà¤à¤¡ खाà¤à¤•ो सारà¥à¤•ी जसà¥à¤¤à¥‹
- अरà¥à¤¤à¤¿à¤•ो कà¥à¤°à¤¾ घरà¥à¤¤à¤¿à¤•ो पनि लिनà¥à¤ªà¤°à¥à¤›
- अरà¥à¤¤à¤¿à¤²à¥‡ घरà¥à¤¤à¤¿ मानà¥à¤¦à¥ˆà¤¨
- दमाइको लà¥à¤—ामा तà¥à¤¨à¤¾ छिनेको
- सियो हराà¤à¤•ो दमाइ जसà¥à¤¤à¥‹
- सारà¥à¤•िको देउता अकà¥à¤·à¤¤à¤¾à¤²à¥‡ मानà¥à¤¦à¥ˆà¤¨
- सारà¥à¤•िको सरापले डिà¤à¤—ो मरà¥à¤¦à¥ˆà¤¨
- विषà¥à¤Ÿà¤•ा घरमा à¤à¤¾à¤¤ पाकà¥à¤¯à¥‹, दमाईका घरमा खलबल
- à¤à¥‹à¤Ÿà¥‡à¤•ो बà¥à¤¦à¥à¤§à¤¿ à¤à¥‡à¤¡à¤¾à¤•ो जसà¥à¤¤à¥‹
- मरेको मधेसीले जिउà¤à¤¦à¥‹ पहाडेलाई ठगà¥à¤›
- माà¤à¥€à¤•ो मतो गरà¥à¤¦à¤¾ सात गाउठडà¥à¤¬à¥‡
- सानो जात मातà¥à¤¦à¥ˆà¤¨, मातेपछि बाà¤à¤šà¥à¤¦à¥ˆà¤¨
- छेतà¥à¤°à¥€ बिगà¥à¤°à¤¿à¤¯à¥‹ मोजले नेवार बिगà¥à¤°à¤¿à¤¯à¥‹ à¤à¥‹à¤œà¤²à¥‡
कामि जातलाइ होचà¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨à¥‡ उखानहरà¥
- कामिको पालो कातà¥à¤¤à¤¿à¤•मा
- कामिको बिहे, अठार खाà¤à¤šà¥‹
- राजाको काम छोडि कामिको देवालि
- मरेपछि डà¥à¤®à¥ˆ राजा
- कà¥à¤–à¥à¤°à¤¾ बासà¥à¤¯à¥‹, कामि नासà¥à¤¯à¥‹
- दिनमा कमिनि कपाल कोर, रातमा कमिनि घोचा चोर
- बà¥à¤°à¤¤ बसà¥à¤¨à¥‡ हामि, फलाहार खाने कामि
नेवार जातलाइ होचà¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨à¥‡ उखानहरà¥
- देउतालाइ मालाको अरà¥à¤ªà¤¨ जà¥à¤¯à¤¾à¤ªà¥à¤²à¤¾à¤‡ मà¥à¤²à¤¾à¤•ो खरà¥à¤ªà¤¨
- चाडमा ठà¥à¤²à¥‹ तिहार जातमा लोà¤à¤¿ नेवार
- नेवार नेवार हानहान à¤à¥ˆà¤‚सि को मासॠतानातान
- काठमाडौं को नेवार कà¥à¤µà¤¾à¤•ो à¤à¥à¤¯à¤¾à¤•à¥à¤¤à¤¾
- नेवार इषà¥à¤Ÿ र बाबॠदà¥à¤·à¥à¤Ÿ कहिले हà¥à¤à¤¦à¥ˆà¤¨
बà¥à¤°à¤¾à¤®à¥à¤¹à¤£à¥à¤¡ कà¥à¤·à¥‡à¤¤à¥à¤°à¤¿ जातिलाइ होचà¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨à¥‡ खालका उखानहरॠ:
- जहाठदहि तà¥à¤¯à¤¹à¤¿à¤ बाहà¥à¤¨à¤•ो सहि
- जहाठगà¥à¤²à¤¿à¤¯à¥‹ तà¥à¤¯à¤¹à¤¿à¤‚ बाहà¥à¤¨ à¤à¥à¤²à¤¿à¤¯à¥‹
- जहाठकेरा तà¥à¤¯à¤¹à¤¿à¤ बाहà¥à¤¨à¤•ो डेरा
- ताक परे तिवारि नतà¥à¤° गोतामे
- कà¥à¤®à¤¾à¤‡ का घरमा पाà¤à¤¡à¥‡ पà¥à¤°à¥‡à¤¤
- खसको कà¥à¤°à¤¾, पेटको छà¥à¤°à¤¾
- खसको कोखमा दाà¤à¤¤ हà¥à¤¨à¥à¤›
- खसको बिहेमा मगर नासà¥à¤¤à¥€
- टà¥à¤ªà¥à¤ªà¥€à¤à¤¨à¥à¤¦à¤¾ माथि थात छैन, बाहà¥à¤¨à¤à¤¨à¥à¤¦à¤¾ माथि जात छैन
- कागà¤à¤¨à¥à¤¦à¤¾ कोइलि चङà¥à¤–, कोइलीà¤à¤¨à¥à¤¦à¤¾ खतà¥à¤°à¥€ चङà¥à¤–
- अलà¥à¤›à¤¿à¤•ो कà¥à¤°à¤¾ जैसिले जाà¤à¤¨à¥à¤¦à¥ˆà¤¨
- सरà¥à¤ªà¤•ो बिख र बाहà¥à¤¨à¤•ो इख à¤à¤‰à¤Ÿà¥ˆ
- बाहà¥à¤¨à¤•ो चितà¥à¤¤ माखाको पितà¥à¤¤
- à¤à¤à¤¡à¤¾à¤°à¥€à¤•ो बिहेमा पाà¤à¤¡à¥‡à¤•ो परिपञà¥à¤š
- à¤à¤ अनà¥à¤¤ नà¤à¤ बà¥à¤¢à¤¾à¤¥à¥‹à¤•िको जनà¥à¤¤
- पशà¥à¤šà¤¿à¤®à¤¬à¤¾à¤Ÿ घाम उदाउनॠर बाहà¥à¤¨à¤•ो चितà¥à¤¤ बà¥à¤à¤¾à¤‰à¤¨à¥ à¤à¤‰à¤Ÿà¥ˆ हो
- बाहà¥à¤¨à¤•ो बिरà¥à¤¤à¤¾ बोकाको मोलमा जानà¥à¤›
- बाहà¥à¤¨à¤²à¤¾à¤‡ खाइ जाडो, कà¥à¤·à¥‡à¤¤à¥à¤°à¤¿à¤²à¤¾à¤‡ नà¥à¤¹à¤¾à¤‡ जाडो
- बाहà¥à¤¨à¤²à¥‡ चà¥à¤¯à¤¾à¤‰ खाओस न सà¥à¤µà¤¾à¤¦ पाओस
Haha