नोट : पà¥à¤°à¤•ाश दाहाल दिवंगत à¤à¤à¤•ो à¤à¤• बरà¥à¤·à¤•ो उपलकà¥à¤·à¤®à¤¾ उनको à¤à¤• सà¥à¤®à¤¾à¤°à¤¿à¤•ामा पà¥à¤°à¤•ाशित à¤à¤à¤•ो थियो। यो पà¥à¤°à¤•ाश दाहालको जिवनि सोहि सà¥à¤®à¤¾à¤°à¤¿à¤•ाबाट साà¤à¤¾à¤° गरिà¤à¤•ो हो। आननà¥à¤¦à¤•ो नेपालि अनà¥à¤°à¥à¤ªà¤•ो बनाउन यसमा à¤à¤à¤•ा सबै दिरà¥à¤˜à¤²à¤¾à¤‡ हà¥à¤°à¤¸à¥à¤µ बनाइà¤à¤•ो छ।
(क) बालà¥à¤¯ काल :
साकार दाहाल क. ‘पà¥à¤°à¤•ाश’को जनà¥à¤® वि.सं. २०३८ साल असार महिनाको १ॠगते (सनॠ१९८१ जà¥à¤²à¤¾à¤‡ १) बà¥à¤§à¤¬à¤¾à¤°à¤•ा दिनचितवन जिलà¥à¤²à¤¾à¤•ो शिवनगर गाविसको à¤à¤¿à¤®à¤¸à¥‡à¤¨à¤¨à¤—रमा à¤à¤à¤•ो हो । पिता पà¥à¤·à¥à¤ªà¤•मल दाहाल ‘पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡â€™ र माता सिता दाहालको कोखबाट जनà¥à¤®à¤¿à¤à¤•ा पà¥à¤°à¤•ाश परिवारको कानà¥à¤›à¥‹ सनà¥à¤¤à¤¾à¤¨ थिठ। तिन छोरि जà¥à¤žà¤¾à¤¨à¥ दाहाल, रेनॠदाहाल र गङà¥à¤—ा दाहालपछि कानà¥à¤›à¥‹ सनà¥à¤¤à¤¾à¤¨à¤•ा रà¥à¤ªà¤®à¤¾ जनà¥à¤®à¤¿à¤à¤•ा कारण साकार ‘पà¥à¤°à¤•ाश’ सानै उमेरदेखि सबैका पà¥à¤°à¤¿à¤¯ थिठ।
हजà¥à¤°à¤¬à¥à¤µà¤¾ मà¥à¤•à¥à¤¤à¤¿à¤°à¤¾à¤® दाहालको परिवार वि.सं. २०१९ सालमा कासà¥à¤•िको ढिकà¥à¤°à¤ªà¥‹à¤–रिको लेवाडेबाट बसाइ सरि शिवनगर आà¤à¤•ो थियो, जतिबेला पà¥à¤°à¤•ाशका पिता पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ जमà¥à¤®à¤¾ ८ वरà¥à¤·à¤•ा थिठ। पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ परिवारको निमà¥à¤¨ मधà¥à¤¯à¤®à¤µà¤°à¥à¤—िय आरà¥à¤¥à¤¿à¤• धरातल थियो । चितवनमा à¤à¤à¤•ो अढाइ बिघा जमिनमा कृषि गरेर परिवार पालिनà¥à¤¥à¥à¤¯à¥‹ ।
जतिबेला पà¥à¤°à¤•ाश दाहालको जनà¥à¤® à¤à¤¯à¥‹, तà¥à¤¯à¤¤à¤¿à¤¬à¥‡à¤²à¤¾ पिता पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ तातà¥à¤•ालिन चौथों महाधिवेशनको ‘होलà¥à¤Ÿà¤¾à¤‡à¤®à¤°â€™à¤•ो रà¥à¤ªà¤®à¤¾ à¤à¥à¤®à¤¿à¤—त राजनितिमा हेलिà¤à¤•ा थिठ। आरà¥à¤¥à¤¿à¤• अवसà¥à¤¥à¤¾ दयनिय थियो । राजनितिक र आरà¥à¤¥à¤¿à¤• असà¥à¤°à¤•à¥à¤·à¤¾à¤•ा बिच २०३८ मा पà¥à¤°à¤•ाशको जनà¥à¤® à¤à¤¯à¥‹ । बà¥à¤µà¤¾à¤•ो à¤à¥à¤®à¤¿à¤—त राजनितिका कारण तिन छोरा र à¤à¤• छोरा पà¥à¤°à¤•ाशको लालनपालन र शिकà¥à¤·à¤¾à¤¦à¤¿à¤•à¥à¤·à¤¾ आमा सिताकै मà¥à¤–à¥à¤¯ जिमà¥à¤®à¥‡à¤µà¤¾à¤°à¤¿à¤®à¤¾ आयो ।
पà¥à¤°à¤•ाश दाहाल सानैदेखि निरà¥à¤à¤¿à¤• र हकà¥à¤•ि सà¥à¤µà¤¾à¤à¤¾à¤µà¤•ा थिठ। आफà¥à¤²à¤¾à¤‡ जे कà¥à¤°à¤¾ लागà¥à¤¥à¥à¤¯à¥‹, तà¥à¤¯à¥‹ फà¥à¤¯à¤¾à¤Ÿà¥à¤Ÿà¥ˆ à¤à¤¨à¥à¤¥à¥‡, मनमा लोठर कसैपà¥à¤°à¤¤à¤¿ इशà¥à¤°à¥à¤¯à¤¾ बिलà¥à¤•à¥à¤²à¥ˆ थिà¤à¤¨ । नयाठकà¥à¤°à¤¾ देखà¥à¤¨à¥‡à¤¬à¤¿à¤¤à¥à¤¤à¤¿à¤•ै सिकà¥à¤¨à¥à¤ªà¤°à¥à¤¨à¥‡ सà¥à¤µà¤¾à¤à¤¾à¤µ पà¥à¤°à¤¤à¥à¤¯à¥‡à¤• बालकमा हà¥à¤¨à¥à¤›, पà¥à¤°à¤•ाशमा पनि तà¥à¤¯à¥‹ सà¥à¤µà¤¾à¤à¤¾à¤µ थियो, तर सरदरà¤à¤¨à¥à¤¦à¤¾ जà¥à¤¯à¤¾à¤¦à¤¾ । हरेक नयाठकà¥à¤°à¤¾ सिकà¥à¤¨ उनि उतà¥à¤¸à¥à¤• à¤à¤‡à¤¹à¤¾à¤²à¥à¤¥à¥‡ । तà¥à¤¯à¤¹à¤¿ उतà¥à¤¸à¥à¤•ताका कारण बालà¥à¤¯ कालमा पनि सबैका पà¥à¤°à¤¿à¤¯ थिठपà¥à¤°à¤•ाश ।
पà¥à¤°à¤•ाश सानैदेखि निकै असल र मिलनसार सà¥à¤µà¤¾à¤à¤¾à¤µà¤•ा थिठ। आमा सिता दाहाल à¤à¤¨à¥à¤›à¤¿à¤¨à¥, ‘‘सानैमा असाधà¥à¤¯à¥ˆ असल थियो पà¥à¤°à¤•ाश । ‘नगर बाबà¥â€™ à¤à¤¨à¥à¤¨à¥‡à¤¬à¤¿à¤¤à¥à¤¤à¤¿à¤•ै सबै कà¥à¤°à¤¾ मानिहालà¥à¤¥à¥à¤¯à¥‹ ।’’शिवनगरका उनका दौंतरिà¤à¤¨à¥à¤¦à¤¾ पà¥à¤°à¤•ाश जà¥à¤¯à¤¾à¤¦à¤¾ नै सरल थिà¤, जोसà¤à¤— पनि घà¥à¤²à¤®à¤¿à¤² à¤à¤‡à¤¹à¤¾à¤²à¥à¤¥à¥‡ । सरल सà¥à¤µà¤¾à¤à¤¾à¤µ र आजà¥à¤žà¤¾à¤•ारिता नै सबैले पà¥à¤°à¤•ाशलाइ गरà¥à¤¨à¥‡ ‘विशेष माया’को मà¥à¤–à¥à¤¯ कारण थियो । à¤à¤¿à¤®à¤¸à¥‡à¤¨à¤¨à¤—रका आम मानà¥à¤›à¥‡à¤•ा लागि à¤à¤• रोमाञà¥à¤šà¤• बालक थिठपà¥à¤°à¤•ाश दाहाल ।
पà¥à¤°à¤•ाश जनà¥à¤®à¥‡à¤•ो करिब पाà¤à¤š वरà¥à¤·à¤ªà¤›à¤¿ पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ परिवार चितवनकै नारायणगढको कà¥à¤·à¥‡à¤¤à¥à¤°à¤ªà¥à¤°à¤®à¤¾ बसाइ स-यो । वि.सं. २०४३ सालमा पà¥à¤°à¤•ाश नारायणगढको शà¥à¤°à¤¿ बालकà¥à¤®à¤¾à¤°à¤¿ पà¥à¤°à¤¾à¤¥à¤®à¤¿à¤• विदà¥à¤¯à¤¾à¤²à¤¯à¤®à¤¾ à¤à¤°à¥à¤¨à¤¾ à¤à¤ । उनिसà¤à¤—ै पढà¥à¤¥à¤¿à¤¨à¥ दिदि गङà¥à¤—ा दाहाल । पà¥à¤°à¤•ाशको पढाइ मधà¥à¤¯à¤®à¤¸à¥à¤¤à¤°à¤•ो थियो । तर, सà¥à¤®à¤°à¤£ शकà¥à¤¤à¤¿ चाहिठबेजोड नै थियो । सानोमा नयाठकपडा लगाउनै मानà¥à¤¦à¥ˆà¤¨à¤¥à¥‡ पà¥à¤°à¤•ाश । दिदि गङà¥à¤—ा à¤à¤¨à¥à¤›à¤¿à¤¨à¥, ‘‘नयाठलà¥à¤—ा लगाइदियो कि निकालेर फालिहालà¥à¤¥à¥à¤¯à¥‹ । à¤à¤¾à¤‡ कहिले ठà¥à¤²à¥‹ होला र नयाठलà¥à¤—ा लगाउला à¤à¤¨à¥à¤¨à¥‡ कलà¥à¤ªà¤¨à¤¾ गरà¥à¤¥à¥‡à¤‚ म ।’’
सानोमा छिमेककि कृषà¥à¤£à¤•à¥à¤®à¤¾à¤°à¤¿ पौडेलले पà¥à¤°à¤•ाशको हेरचाह गरेकि थिइनॠ। वि.सं. २०२६ सालमा बागà¥à¤²à¥à¤™à¤¬à¤¾à¤Ÿ शिवनगर à¤à¤°à¥‡à¤•ो कृषà¥à¤£à¤•à¥à¤®à¤¾à¤°à¤¿à¤•ो परिवार नजिकका छिमेकि थिठ। शà¥à¤°à¤¿à¤®à¤¾à¤¨à¥ à¤à¥à¤®à¤¿à¤—त राजनितिमा à¤à¤à¤•ो र तिन साना छोरि à¤à¤à¤•ा कारण सिता à¤à¤•à¥à¤²à¥ˆà¤²à¤¾à¤‡ पà¥à¤°à¤•ाशको सà¥à¤¯à¤¾à¤¹à¤¾à¤° गरà¥à¤¨ मà¥à¤¸à¥à¤•िल पथà¥à¤°à¥à¤¯à¥‹ । नजिक हà¥à¤à¤¦à¥ˆ जाà¤à¤¦à¤¾ पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ परिवारले आफà¥à¤¨à¤¿ सानिमासà¤à¤— कृषà¥à¤£à¤•à¥à¤®à¤¾à¤°à¤¿à¤²à¤¾à¤‡ ‘सैनि’ लगाइदिà¤à¤•ा थिठ। सानिमासà¤à¤— ‘सैनि’ लगाà¤à¤•ा कारण पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡, सिता, पà¥à¤°à¤•ाश सबैले कृषà¥à¤£à¤•à¥à¤®à¤¾à¤°à¤¿à¤²à¤¾à¤‡ ‘सानिआमा’ à¤à¤¨à¥à¤¥à¥‡ ।
सानिआमा (कृषà¥à¤£à¤•à¥à¤®à¤¾à¤°à¤¿) à¤à¤¨à¥à¤›à¤¿à¤¨à¥, ‘‘हामि छिमेकि थियौं । शà¥à¤°à¤¿à¤®à¤¾à¤¨à¥ à¤à¥à¤®à¤¿à¤—त, घरमा चारवटा बचà¥à¤šà¤¾, खेति–किसानि, मेलापात, सितालाइ धेरै दà¥à¤– थियो । अनि, पà¥à¤°à¤•ाशलाइ सानैदेखि मैले नै हà¥à¤°à¥à¤•ाà¤à¤ । गोरो अनà¥à¤¹à¤¾à¤°, सानैदेखि साहà¥à¤°à¥ˆ पà¥à¤¯à¤¾à¤°à¥‹, निकै ‘शोà¤à¤¾à¤¸à¤¿à¤²à¥‹â€™ थियो पà¥à¤°à¤•ाश । सानोमा à¤à¤•दमै बिरामि हà¥à¤¨à¥à¤¥à¥à¤¯à¥‹ ऊ । सिता पà¥à¤°à¤•ाशलाइ बोकेर à¤à¤°à¤¤à¤ªà¥à¤°à¤•ा असà¥à¤ªà¤¤à¤¾à¤²à¤®à¤¾ दौडिरहनà¥à¤¹à¥à¤¨à¥à¤¥à¥à¤¯à¥‹ । म राति सधैं सà¥à¤¤à¥à¤¨ पà¥à¤°à¤•ाशकोमा जानà¥à¤¥à¥‡à¤‚ । जतिसà¥à¤•ै रोà¤à¤•ो à¤à¤ पनि मलाइ देखेपछि फà¥à¤²à¤¿à¤¨à¥à¤¥à¥à¤¯à¥‹ ऊ ।’’
पà¥à¤°à¤•ाशलाइ सानैदेखि नयाà¤â€“नयाठकà¥à¤°à¤¾à¤®à¤¾ रà¥à¤šà¤¿ हà¥à¤¨à¥à¤¥à¥à¤¯à¥‹ । तà¥à¤¯à¥‹ बेला शिवनगरमा बयलगाडा चलà¥à¤¥à¥à¤¯à¥‹ । पà¥à¤°à¤•ाशलाइ बयलगाडा औधि मन पथà¥à¤°à¥à¤¯à¥‹ । उनको साहस देखेर गाउà¤à¤à¤°à¤¿à¤•ा बचà¥à¤šà¤¾ पà¥à¤°à¤•ाशको वरिपरि à¤à¥à¤®à¥à¤®à¤¿à¤¨à¥à¤¥à¥‡ । साइकल चलाउन पनि उनि औधि मन पराउà¤à¤¥à¥‡ । साइकल à¤à¥‡à¤Ÿà¥à¤¯à¥‹ कि लिà¤à¤° कà¥à¤¦à¤¿à¤¹à¤¾à¤²à¥à¤¥à¥‡ । बालà¥à¤¯à¤•ाल समà¥à¤à¤à¤¦à¥ˆ दिदि गङà¥à¤—ा à¤à¤¨à¥à¤›à¤¿à¤¨à¥, ‘‘à¤à¤¾à¤‡à¤²à¤¾à¤‡ साइकल à¤à¤•दमै मन पथà¥à¤°à¥à¤¯à¥‹ । बिडमà¥à¤µà¤¨à¤¾, हामिसà¤à¤— à¤à¤¾à¤‡à¤²à¤¾à¤‡ साइकल किनà¥à¤¦à¤¿à¤¨à¥‡ औकात थिà¤à¤¨ तà¥à¤¯à¤¤à¤¿ बेला ।’’
पà¥à¤°à¤•ाश मिजासिलो र दयालॠमातà¥à¤° थिà¤à¤¨à¤¨à¥, हठि पनि थिठ। उनि जे बोलà¥à¤¥à¥‡, सतà¥à¤¯ बोलà¥à¤¥à¥‡, कà¥à¤¨à¥ˆ पनि कà¥à¤°à¤¾ ढाà¤à¤Ÿà¥à¤¨ जानà¥à¤¦à¥ˆà¤¨à¤¥à¥‡ । तर, आफà¥à¤²à¥‡ à¤à¤¨à¥‡à¤•ो कà¥à¤°à¤¾ जसरि पनि चाहिनà¥à¤¥à¥à¤¯à¥‹ । पà¥à¤°à¤•ाशको बालपनबारे कृषà¥à¤£à¤•à¥à¤®à¤¾à¤°à¤¿ à¤à¤¨à¥à¤›à¤¿à¤¨à¥, ‘‘à¤à¤¨à¥‡à¤•ो कà¥à¤°à¤¾ चाहिनà¥à¤¥à¥à¤¯à¥‹ उसलाइ । हामà¥à¤°à¥‹ घरमा सेतो बिरालो थियो, पà¥à¤°à¤•ाश रोयो à¤à¤¨à¥‡ हामि à¤à¤¨à¥à¤¥à¥à¤¯à¥Œà¤‚, ‘नरोऊ बाबॠ! यसà¥à¤¤à¥ˆ ‘अमà¥à¤°à¤¿à¤•न बिरालो’ लà¥à¤¯à¤¾à¤‡à¤¦à¤¿à¤‰à¤à¤²à¤¾â€™, तà¥à¤¯à¤¸à¤ªà¤›à¤¿ ऊ कà¥à¤·à¤£à¤à¤°à¤®à¥ˆ फकिनà¥à¤¥à¥à¤¯à¥‹ ।’’
(ख) शिकà¥à¤·à¤¾ दिकà¥à¤·à¤¾ :
बालकà¥à¤®à¤¾à¤°à¤¿ पà¥à¤°à¤¾.वि.मा ककà¥à¤·à¤¾ ३ समà¥à¤® पढेपछि २०४ॠसालको चैतमा अधà¥à¤¯à¤¯à¤¨à¤•ा लागि उनि काठमाडौं आठ। उनको साथमा थिइनॠदिदि गङà¥à¤—ा दाहाल । पà¥à¤°à¤•ाशले ककà¥à¤·à¤¾ ४ देखि ८ समà¥à¤® पाटनको शà¥à¤°à¤¿ शानà¥à¤¤à¤¿ माधà¥à¤¯à¤®à¤¿à¤• विदà¥à¤¯à¤¾à¤²à¤¯à¤®à¤¾ अधà¥à¤¯à¤¯à¤¨ गरे । तà¥à¤¯à¥‹ बेला उनि निकै शानà¥à¤¤ सà¥à¤µà¤¾à¤à¤¾à¤µà¤•ा थिठ। निमà¥à¤¨ माधà¥à¤¯à¤®à¤¿à¤• तहको अधà¥à¤¯à¤¯à¤¨à¤•ा कà¥à¤°à¤®à¤®à¤¾ पनि उनि मधà¥à¤¯à¤® खालकै विदà¥à¤¯à¤¾à¤°à¥à¤¥à¤¿à¤®à¤¾ गनिनà¥à¤¥à¥‡ । तर, उनको कौतà¥à¤¹à¤²à¤¤à¤¾ र इचà¥à¤›à¤¾à¤¶à¤•à¥à¤¤à¤¿ चाहिठबेजोड । उनले à¤à¤•पटक पढेको कà¥à¤°à¤¾ कमै बिरà¥à¤¸à¤¨à¥à¤¥à¥‡ ।
वि.सं. २०५२ साल फागà¥à¤¨ १ गते ने.क.पा. (माओवादि) ले दिरà¥à¤˜à¤•ालिन जनयà¥à¤¦à¥à¤§à¤•ो घोषणा ग-यो, जतिबेला पà¥à¤°à¤•ाश १४ वरà¥à¤·à¤•ा मातà¥à¤° थिठ। पिता पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ पारà¥à¤Ÿà¤¿à¤•ा महामनà¥à¤¤à¥à¤°à¤¿ र जनयà¥à¤¦à¥à¤§à¤•ा कमाणà¥à¤¡à¤° à¤à¤à¤•ा कारण पà¥à¤°à¤•ाश पनि राजà¥à¤¯à¤•ो निगरानिमा थिठ। तà¥à¤¯à¥‹ बेला अधà¥à¤¯à¤¯à¤¨ त परकै विषय रहà¥à¤¯à¥‹, पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ परिवारको सामानà¥à¤¯ सà¥à¤°à¤•à¥à¤·à¤¾à¤•ो विषय पनि निकै चà¥à¤¨à¥Œà¤¤à¤¿à¤ªà¥à¤°à¥à¤£ थियो । चितवन वा काठमाडौं बसà¥à¤¨à¥ जानिजानि ‘मृतà¥à¤¯à¥à¤•ो गौंडो’ कà¥à¤°à¥à¤¨à¥ हà¥à¤¨ जानà¥à¤¥à¥à¤¯à¥‹ ।
यसै सनà¥à¤¦à¤°à¥à¤à¤®à¤¾ उनलाइ चितवनकै नेता दिपेनà¥à¤¦à¥à¤° (दणà¥à¤¡à¤ªà¤¾à¤£à¤¿ नà¥à¤¯à¥Œà¤ªà¤¾à¤¨à¥‡) ले पञà¥à¤œà¤¾à¤µ पà¥-याà¤à¤•ा थिठ। राजनितिक र सामाजिक असà¥à¤°à¤•à¥à¤·à¤¾à¤•ा कारण तà¥à¤¯à¤¤à¤¿à¤¬à¥‡à¤²à¤¾ दिदिहरà¥à¤•ो विवाह à¤à¤‡à¤¸à¤•ेको थियो । पà¥à¤°à¤•ाश दिदि रेनà¥à¤•ो संरकà¥à¤·à¤£à¤®à¤¾ रहेर पञà¥à¤œà¤¾à¤µà¤•ो जलनà¥à¤§à¤°à¤®à¤¾ अधà¥à¤¯à¤¯à¤¨ गरà¥à¤¨ थाले । तà¥à¤¯à¤¤à¤¿à¤¬à¥‡à¤²à¤¾ बà¥à¤µà¤¾ पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ र आमा सिता नेपाल र à¤à¤¾à¤°à¤¤à¤•ा सà¥à¤¥à¤¾à¤¨à¤®à¤¾ बसेर जनयà¥à¤¦à¥à¤§à¤•ो नेतृतà¥à¤µ गरà¥à¤¥à¥‡ । मà¥à¤¸à¥à¤•िलले कहिलेकाहीठमातà¥à¤° पà¥à¤°à¤•ाशको बà¥à¤µà¤¾à¤†à¤®à¤¾à¤¸à¤à¤— à¤à¥‡à¤Ÿ हà¥à¤¨à¥à¤¥à¥à¤¯à¥‹ ।
वि.सं. २०५ॠसमà¥à¤® आइपà¥à¤—à¥à¤¦à¤¾ पà¥à¤°à¤•ाशले १०+२ उतà¥à¤¤à¤¿à¤°à¥à¤£ गरिसकेका थिठ। पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤¸à¤¾à¤®à¥ २ बिकलà¥à¤ª थिà¤, १. सà¥à¤¨à¤¾à¤¤à¤•मा à¤à¤°à¥à¤¨à¤¾ गरà¥à¤¨à¥‡ र, २. आफà¥à¤¸à¤à¤— ‘होलटाइमर’ बनाउने । पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤²à¥‡ दोसà¥à¤°à¥‹ बिकलà¥à¤ª रोजे । १०+२ उतà¥à¤¤à¤¿à¤°à¥à¤£ गरेलगतà¥à¤¤à¥ˆ पà¥à¤°à¤•ाश अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤·à¤•ो सचिवालयमा रहेर सहयोगिको à¤à¥à¤®à¤¿à¤•ा खेलà¥à¤¨ थाले । २०५à¥/२०५८ कै अवधिमा अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤· पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ à¤à¥à¤®à¤¿à¤—त रà¥à¤ªà¤®à¥ˆ रोलà¥à¤ªà¤¾â€“रà¥à¤•à¥à¤®à¤•ा बसà¥à¤¤à¤¿à¤¹à¤°à¥à¤¬à¤¾à¤Ÿ जनयà¥à¤¦à¥à¤§à¤•ो नेतृतà¥à¤µ गरà¥à¤¨ थाले, जतिबेला पà¥à¤°à¤•ाश पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤¸à¤à¤—ै हà¥à¤¨à¥à¤¥à¥‡ । जनमà¥à¤•à¥à¤¤à¤¿ सेनाको आधारà¤à¥à¤¤ तालिम लिà¤à¤•ा पà¥à¤°à¤•ाशलाइ पारà¥à¤Ÿà¤¿ र जनसेनाको निरà¥à¤£à¤¯ अनà¥à¤¸à¤¾à¤° नै हेरà¥à¤¡à¤•à¥à¤µà¤¾à¤°à¥à¤Ÿà¤°à¤•ो सà¥à¤°à¤•à¥à¤·à¤¾à¤®à¤¾ खटाइà¤à¤•ो थियो ।
पारà¥à¤Ÿà¤¿à¤•ा वरिषà¥à¤ नेताहरà¥à¤•ै छोराछोरि विदेशि कलेजहरà¥à¤®à¤¾ उचà¥à¤š शिकà¥à¤·à¤¾ हासिल गरिरहेका थिठ। पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤²à¥‡ चाहेको à¤à¤ पà¥à¤°à¤•ाशले तà¥à¤¯à¥‹ सà¥à¤µà¤¿à¤§à¤¾ सहजै पà¥à¤°à¤¾à¤ªà¥à¤¤ गरà¥à¤¨ सकà¥à¤¦à¤¥à¥‡ । तर, अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤· पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤²à¥‡ छोरालाइ यà¥à¤¦à¥à¤§à¤•ो मोरà¥à¤šà¤¾à¤®à¤¾ होमे । यसरि पà¥à¤°à¤•ाशको औपचारिक शिकà¥à¤·à¤¾à¤®à¤¾ पà¥à¤°à¥à¤£à¤µà¤¿à¤°à¤¾à¤® लागà¥à¤¯à¥‹ । उनि मà¥à¤•à¥à¤¤à¤¿ वा मृतà¥à¤¯à¥à¤•ो सङà¥à¤•लà¥à¤ªà¤¸à¤¹à¤¿à¤¤ अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤·à¤•ो सारथि à¤à¤à¤° यà¥à¤¦à¥à¤§à¤®à¥‹à¤°à¥à¤šà¤¾à¤®à¤¾ होमिठ।
पà¥à¤°à¤•ाश दाहालको निधनपछि आयोजित शोक वकà¥à¤¤à¤µà¥à¤¯à¤®à¤¾ पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤²à¥‡ लेखेका छनà¥, ‘‘म à¤à¥à¤®à¤¿à¤—त राजनितिमा थिà¤à¤, कहिलेकाà¤à¤¹à¤¿ मातà¥à¤° घर आउà¤à¤¥à¥‡à¤, तà¥à¤¯à¥‹ पनि राति अबेला आउà¤à¤¥à¥‡à¤ र बिहान à¤à¤¿à¤¸à¤®à¤¿à¤¸à¥‡à¤®à¥ˆ हिà¤à¤¡à¤¿à¤¹à¤¾à¤²à¥à¤¥à¥‡à¤ । उनि निरनà¥à¤¤à¤° सामाजिक, आरà¥à¤¥à¤¿à¤• र मनोवैजà¥à¤žà¤¾à¤¨à¤¿à¤• असà¥à¤°à¤•à¥à¤·à¤¾à¤¬à¤¿à¤š हà¥à¤°à¥à¤•िठ। सà¥à¤°à¤•à¥à¤·à¤¾à¤•ा कारण à¤à¤•पछि अरà¥à¤•ा सà¥à¤•à¥à¤² फेरà¥à¤¦à¤¾à¤«à¥‡à¤°à¥à¤¦à¥ˆ उनको पढाइ लथालिङà¥à¤— à¤à¤¯à¥‹ । अरॠथà¥à¤ªà¥à¤°à¥ˆ नेपालि यà¥à¤µà¤¾à¤œà¤¸à¥à¤¤à¥ˆ कलिलैमा हतियार बोकेर कà¥à¤°à¤¾à¤¨à¥à¤¤à¤¿ र नेतृतà¥à¤µà¤•ो रकà¥à¤·à¤¾à¤•ा लागि उनि पà¥à¤°à¥à¤£à¤•ालिन कारà¥à¤¯à¤•रà¥à¤¤à¤¾ à¤à¤ । अहिले समà¥à¤à¤à¤¦à¤¾ यसà¥à¤¤à¥‹ लागà¥à¤›, उनि आफà¥à¤¨à¥‹ जिवनमा कहिलà¥à¤¯à¥ˆ किशोर हà¥à¤¨ पाà¤à¤¨à¤¨à¥, बालकबाट सिधै यà¥à¤µà¤¾ à¤à¤ । सकà¥à¤°à¤¿à¤¯ राजनितिक जिवनका कारण लालनपालनमा मैले बाबà¥à¤•ा रà¥à¤ªà¤®à¤¾ उनिमाथि नà¥à¤¯à¤¾à¤¯ गरिनà¤, गरà¥à¤¨ सकिनठ।’’
(ग) राजनितिक जिवन :
पà¥à¤°à¤•ाशको राजनितिक जिवन अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤· पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤•ो सचिवालयको जिमà¥à¤®à¥‡à¤µà¤¾à¤°à¤¿à¤¬à¤¾à¤Ÿ पà¥à¤°à¤¾à¤°à¤®à¥à¤ à¤à¤¯à¥‹ । उनले अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤·à¤•ो सचिवालयमा सà¥à¤Ÿà¤¾à¤«à¤•ो रà¥à¤ªà¤®à¤¾ काम गरà¥à¤¨ थाले । जनयà¥à¤¦à¥à¤§à¤•ो आधार इलाका रोलà¥à¤ªà¤¾â€“रà¥à¤•à¥à¤®à¤•ा बसà¥à¤¤à¤¿à¤¹à¤°à¥à¤®à¤¾ पà¥à¤°à¤•ाशको दैनिकि बितà¥à¤¨ थालà¥à¤¯à¥‹ । उनले अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤·à¤•ो सà¥à¤šà¤¨à¤¾ वà¥à¤¯à¤µà¤¸à¥à¤¥à¤¾à¤ªà¤¨, सचिवालय र सà¥à¤°à¤•à¥à¤·à¤¾ घेरामा रहेर काम गरे ।
सानैदेखि पà¥à¤°à¤•ाश निरà¥à¤à¤¿à¤• सà¥à¤µà¤¾à¤à¤¾à¤µà¤•ा थिà¤, साथै जिजà¥à¤žà¤¾à¤¸à¥ पनि । तà¥à¤¯à¤¹à¤¿ बेला उनले सà¥à¤šà¤¨à¤¾â€“पà¥à¤°à¤µà¤¿à¤§à¤¿ र फौजि जà¥à¤žà¤¾à¤¨ हासिल गरे । उनलाइ सामानà¥à¤¯ à¤à¤°à¥à¤µà¤¾ बनà¥à¤¦à¥à¤•देखि à¤à¤•े–४ॠसमà¥à¤®à¤•ा साना–ठà¥à¤²à¤¾ सबै हतियार चलाउन आउथà¥à¤¯à¥‹ । जनयà¥à¤¦à¥à¤§ कालमा पà¥à¤°à¤•ाशले जनमà¥à¤•à¥à¤¤à¤¿ सेनाको साथमा रहेर अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤·à¤•ो सà¥à¤°à¤•à¥à¤·à¤¾à¤•ो जिमà¥à¤®à¥‡à¤µà¤¾à¤°à¤¿ लिठ। उनिबाट धेरै सहयोदà¥à¤§à¤¾à¤²à¥‡ पà¥à¤°à¤µà¤¿à¤§à¤¿ र हतियारसमà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§à¤¿ तालिम पनि लिठ।
२०à¥à¥¨ मंसिर ॠगते तातà¥à¤•ालिन माओवादि र सात राजनितिक दलबिच १२ बà¥à¤‚दे समà¥à¤à¥Œà¤¤à¤¾à¤®à¤¾ हसà¥à¤¤à¤¾à¤•à¥à¤·à¤° à¤à¤¯à¥‹ । २०६२/०६३ को जनआनà¥à¤¦à¥‹à¤²à¤¨à¤ªà¤›à¤¿ थप समà¥à¤µà¤¾à¤¦à¤•ो पà¥à¤°à¤•à¥à¤°à¤¿à¤¯à¤¾ अघि बढà¥à¤¯à¥‹ । लोकतनà¥à¤¤à¥à¤°à¤•ो सà¥à¤¥à¤¾à¤ªà¤¨à¤¾à¤ªà¤›à¤¿ सरकार–माओवादि वारà¥à¤¤à¤¾à¤•ा लागि वातावरण बनà¥à¤¯à¥‹ । तातà¥à¤•ालिन गृहमनà¥à¤¤à¥à¤°à¤¿ कृषà¥à¤£à¤ªà¥à¤°à¤¸à¤¾à¤¦ सिटौला पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤²à¤¾à¤‡ बालà¥à¤µà¤¾à¤Ÿà¤¾à¤° लà¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨ हेलिकोपà¥à¤Ÿà¤° लिà¤à¤° सिकलेस पà¥à¤—े । लगतà¥à¤¤à¥ˆ पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ काठमाडौं आठ। २०६३ असार २ गते सरकार र माओवादिबिच ८ बà¥à¤‚दे समà¥à¤à¥Œà¤¤à¤¾ à¤à¤¯à¥‹ । तà¥à¤¯à¤¹à¤¿ राति पतà¥à¤°à¤•ार समà¥à¤®à¥‡à¤²à¤¨ गरेर पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ पहिलोपटक सारà¥à¤µà¤œà¤¨à¤¿à¤• à¤à¤, जतिबेला पà¥à¤°à¤•ाश दाहाल अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤· पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤¸à¤à¤—ै थिठ।
खà¥à¤²à¤¾ राजनितिमा आà¤à¤ªà¤›à¤¿ पनि पà¥à¤°à¤•ाश अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤· पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤•ै सचिवालयमा रहेर काम गरà¥à¤¨ थाले । २०६४ साल चैतà¥à¤° २८ गते संविधान सà¤à¤¾à¤•ो निरà¥à¤µà¤¾à¤šà¤¨ समà¥à¤ªà¤¨à¥à¤¨ à¤à¤¯à¥‹ । पà¥à¤°à¤•ाश अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤·à¤•ै सà¥à¤Ÿà¤¾à¤«à¤•ा रà¥à¤ªà¤®à¤¾ देशवà¥à¤¯à¤¾à¤ªà¤¿ चà¥à¤¨à¤¾à¤µà¤¿ सà¤à¤¾à¤¹à¤°à¥à¤®à¤¾ दौडिठ। शानà¥à¤¤à¤¿ काल à¤à¤ पनि पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤•ो सà¥à¤°à¤•à¥à¤·à¤¾ चà¥à¤¨à¥Œà¤¤à¤¿ निकै उचà¥à¤š थियो । उनि पारà¥à¤Ÿà¤¿à¤à¤¿à¤¤à¥à¤° र बाहिरबाट घेराबनà¥à¤¦à¤¿à¤®à¤¾ परिरहनà¥à¤¥à¥‡ । तà¥à¤¯à¤¸à¤¬à¥‡à¤²à¤¾ पà¥à¤°à¤•ाश आफै अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤·à¤•ो सà¥à¤°à¤•à¥à¤·à¤¾à¤®à¤¾ खटिनà¥à¤¥à¥‡ । सà¥à¤°à¤•à¥à¤·à¤¾à¤®à¤¾ खटिà¤à¤•ा पà¥à¤°à¤¹à¤°à¤¿à¤•ा अधिकृत र जवानहरà¥à¤²à¤¾à¤‡ अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤·à¤•ो सà¥à¤°à¤•à¥à¤·à¤¾ चà¥à¤¨à¥Œà¤¤à¤¿, समà¥à¤à¤¾à¤µà¤¿à¤¤ जोखिम र तà¥à¤¯à¤¸à¤•ो नियनà¥à¤¤à¥à¤°à¤£à¤•ा उपायबारे सà¥à¤à¤¾à¤‰à¤à¤¥à¥‡ ।
पहिलो संविधान सà¤à¤¾à¤®à¤¾ नेकपा (माओवादि) पहिलो पारà¥à¤Ÿà¤¿ बनà¥à¤¯à¥‹ । निरà¥à¤µà¤¾à¤šà¤¨à¤•ो तिन महिनापछि २०६५ शà¥à¤°à¤¾à¤µà¤£à¤®à¤¾à¤ªà¤¾à¤°à¥à¤Ÿà¤¿ अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤· पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ नेपालको ३३ औं पà¥à¤°à¤§à¤¾à¤¨à¤®à¤¨à¥à¤¤à¥à¤°à¤¿à¤®à¤¾ निरà¥à¤µà¤¾à¤šà¤¿à¤¤ à¤à¤ । पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤•ो यो ‘सतà¥à¤¤à¤¾ जिमà¥à¤®à¥‡à¤µà¤¾à¤°à¤¿â€™à¤•ो पहिलो अनà¥à¤à¤µ थियो । पà¥à¤°à¤•ाश पनि पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤¸à¤à¤—ै सà¥à¤µà¤•िय सचिवको रà¥à¤ªà¤®à¤¾ बालà¥à¤µà¤¾à¤Ÿà¤¾à¤° छिरे । पहिलो कारà¥à¤¯à¤¾à¤•ाल पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤•ै लागि नयाठथियो, पारà¥à¤Ÿà¤¿à¤à¤¿à¤¤à¥à¤° र बाहिर निकै पेचिलो राजनितिक सङà¥à¤˜à¤°à¥à¤· चलà¥à¤¦à¥ˆ थियो, तà¥à¤¯à¤¸à¤®à¤¾ पà¥à¤°à¤•ाशले अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤· तथा पà¥à¤°à¤§à¤¾à¤¨à¤®à¤¨à¥à¤¤à¥à¤°à¤¿ पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤²à¤¾à¤‡ नजिकबाट सघाठ।
वि.सं. २०६६ वैशाखमा पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤²à¥‡ पà¥à¤°à¤§à¤¾à¤¨à¤®à¤¨à¥à¤¤à¥à¤°à¤¿ पदबाट राजिनामा दिà¤à¤ªà¤›à¤¿ पà¥à¤°à¤•ाश अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤·à¤¸à¤à¤—ै रहेर काम गरे । राजनितिक परिसà¥à¤¥à¤¿à¤¤à¤¿ निकै पेचिलो थियो । माओवादिले उठाà¤à¤•ो शानà¥à¤¤à¤¿ र संविधानको राजनितिक कारà¥à¤¯à¤¦à¤¿à¤¶à¤¾à¤®à¤¾ आम सहमति à¤à¤ पनि यसको मोडेल र अनà¥à¤¤à¤°à¥à¤µà¤¸à¥à¤¤à¥à¤¬à¤¾à¤°à¥‡ दलहरà¥à¤¬à¤¿à¤š ठà¥à¤²à¥ˆ विवाद थियो । तà¥à¤¯à¤¸à¥ˆ कà¥à¤°à¤®à¤®à¤¾ यà¥à¤µà¤¾ नेृता कृषà¥à¤£ केसिको टोलिले शानà¥à¤¤à¤¿ र संविधानका लागि देशवà¥à¤¯à¤¾à¤¯à¤¿ दवाव अà¤à¤¿à¤¯à¤¾à¤¨ चलाउने निरà¥à¤£à¤¯ ग-यो । ‘लà¥à¤®à¥à¤¬à¤¿à¤¨à¤¿â€“सगरमाथा अà¤à¤¿à¤¯à¤¾à¤¨â€™à¤•ो नामबाट सगरमाथा आरोहणको योजना बनà¥à¤¯à¥‹ ।
वि.सं. २०६९ सालको जेठमहिनामा कृषà¥à¤£ केसि नेतृतà¥à¤µà¤•ो टोलिले सगरमाथाको सफल आरोहण ग-यो । टोलिमा पà¥à¤°à¤•ाश दाहाल, बिना मगर लगायत १२ जना यà¥à¤µà¤¾ नेताहरॠथिठ। टोलिले सगरमाथाको चà¥à¤šà¥à¤°à¥‹à¤®à¤¾ नेपालको à¤à¤£à¥à¤¡à¤¾ मातà¥à¤° फहराà¤à¤¨, कमà¥à¤¯à¥à¤¨à¤¿à¤·à¥à¤Ÿ पारà¥à¤Ÿà¤¿à¤•ो à¤à¤£à¥à¤¡à¤¾ र अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤· पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤•ो तसà¥à¤µà¤¿à¤° पनि चà¥à¤šà¥à¤°à¥‹à¤®à¤¾ पà¥-यायो । आरोहण दलमा पà¥à¤°à¤•ाशको à¤à¥à¤®à¤¿à¤•ा निकै महतà¥à¤µà¤ªà¥à¤°à¥à¤£ थियो । उनको साहस र लकà¥à¤·à¥à¤¯à¤ªà¥à¤°à¤¤à¤¿à¤•ो दृढताले ‘आरोहण दल’लाइ ठà¥à¤²à¥‹ पà¥à¤°à¥‡à¤°à¤£à¤¾ मिलà¥à¤¯à¥‹ । उकà¥à¤¤ समरमाथा आरोहण राषà¥à¤Ÿà¥à¤°à¤¿à¤¯ र अनà¥à¤¤à¤°à¥à¤°à¤¾à¤·à¥à¤Ÿà¥à¤°à¤¿à¤¯ चरà¥à¤šà¤¾ र महतà¥à¤µà¤•ो विषय बनà¥à¤¯à¥‹ ।
सगरमाथा आरोहणपछि पà¥à¤°à¤•ाश दाहाल केहि समय अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤· पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤•ो सचिवालयबाट अलग रहे । तà¥à¤¯à¤¸à¤¬à¥‡à¤²à¤¾ उनले बाहिरि à¤à¥à¤®à¤¿à¤•ामै रहेर पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ सचिवालयको वà¥à¤¯à¤µà¤¸à¥à¤¥à¤¾à¤ªà¤¨ गरे । केहि समयपछि उनि पà¥à¤¨à¤ƒ सचिवालयमा फरà¥à¤•िठ। तà¥à¤¯à¤¸à¤ªà¤›à¤¿ उनि पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ पारà¥à¤Ÿà¤¿ अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤· हà¥à¤à¤¦à¤¾ होसॠवा पà¥à¤°à¤§à¤¾à¤¨à¤®à¤¨à¥à¤¤à¥à¤°à¤¿ रहà¤à¤¦à¤¾, सà¥à¤µà¤•िय सचिवकै à¤à¥à¤®à¤¿à¤•ामा निरनà¥à¤¤à¤° सकà¥à¤°à¤¿à¤¯ रहे ।
वि.सं. २०à¥à¥© साल शà¥à¤°à¤¾à¤µà¤£ १९ गते पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ दोसà¥à¤°à¥‹à¤ªà¤Ÿà¤• पà¥à¤°à¤§à¤¾à¤¨à¤®à¤¨à¥à¤¤à¥à¤°à¤¿ à¤à¤ । पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ चà¥à¤¨à¥Œà¤¤à¤¿à¤¸à¤¾à¤®à¥ उà¤à¤¿à¤à¤•ा थिà¤, à¤à¤•ातिर संविधान कारà¥à¤¯à¤¾à¤¨à¥à¤µà¤¯à¤¨ गरà¥à¤¨à¥à¤ªà¤°à¥à¤¨à¥‡, अरà¥à¤•ोतिर माओवादि आनà¥à¤¦à¥‹à¤²à¤¨à¤•ो गौरवशालि विगतलाइ सà¥à¤¥à¤¾à¤ªà¤¿à¤¤ गरà¥à¤¨à¥à¤ªà¤°à¥à¤¨à¥‡ चà¥à¤¨à¥Œà¤¤à¤¿ उनिसामॠथियो । तà¥à¤¯à¥‹ चà¥à¤¨à¥Œà¤¤à¤¿ सामना गरà¥à¤¨ पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤²à¥‡ सà¥à¤µà¤•िय सचिवका रà¥à¤ªà¤®à¤¾ पà¥à¤°à¤•ाश रोजे । पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤•ो १० महिने पà¥à¤°à¤§à¤¾à¤¨à¤®à¤¨à¥à¤¤à¥à¤°à¤¿ कालले नेपालि इतिहासमा केहि ‘मानक’ सà¥à¤¥à¤¾à¤ªà¤¿à¤¤ ग-यो, तà¥à¤¯à¥‹ सफलताको परà¥à¤¦à¤¾à¤à¤¿à¤¤à¥à¤° थिठपà¥à¤°à¤•ाश दाहाल ।
वि.सं. २०à¥à¥ª जेठमा पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤²à¥‡ पà¥à¤°à¤§à¤¾à¤¨à¤®à¤¨à¥à¤¤à¥à¤°à¤¿ पदबाट राजिनामा दिठ। राजिनामापछि पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤•ो समà¥à¤ªà¥à¤°à¥à¤£ धà¥à¤¯à¤¾à¤¨ सà¥à¤¥à¤¾à¤¨à¤¿à¤¯ निरà¥à¤µà¤¾à¤šà¤¨à¤®à¤¾ केनà¥à¤¦à¥à¤°à¤¿à¤¤ à¤à¤¯à¥‹ । पà¥à¤°à¤•ाश अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤·à¤•ो सà¥à¤µà¤•िय सचिवकै रà¥à¤ªà¤®à¤¾ रहेर निरà¥à¤µà¤¾à¤šà¤¨à¤•ो तयारि र वà¥à¤¯à¤µà¤¸à¥à¤¥à¤¾à¤ªà¤¨à¤®à¤¾ जà¥à¤Ÿà¥‡ । तिनै चरणका सà¥à¤¥à¤¾à¤¨à¤¿à¤¯ निरà¥à¤µà¤¾à¤šà¤¨ समà¥à¤ªà¤¨à¥à¤¨ à¤à¤à¤ªà¤›à¤¿ देशमा नयाठराजनितिक परिसà¥à¤¥à¤¿à¤¤à¤¿ र समिकरण पैदा à¤à¤¯à¥‹ ।
ने.क.पा. (à¤à¤®à¤¾à¤²à¥‡) र ने.क.पा. (माओवादि केनà¥à¤¦à¥à¤°) बिच चà¥à¤¨à¤¾à¤µà¤¿ तालमेल र पारà¥à¤Ÿà¤¿ à¤à¤•ताको पà¥à¤°à¤¯à¤¤à¥à¤¨ गरियो । वि.सं. २०à¥à¥ª असोज १ॠगते पारà¥à¤Ÿà¤¿ à¤à¤•ताको सङà¥à¤•लà¥à¤ªà¤¸à¤¹à¤¿à¤¤ à¤à¤®à¤¾à¤²à¥‡â€“माओवादिबिच चà¥à¤¨à¤¾à¤µà¤¿ तालमेलको घोषणा à¤à¤¯à¥‹ । यो पà¥à¤°à¤•à¥à¤°à¤¿à¤¯à¤¾à¤®à¤¾ पà¥à¤°à¤•ाश दाहालको अनà¥à¤•रणिय à¤à¥à¤®à¤¿à¤•ा रहà¥à¤¯à¥‹ ।
(घ) विवाह र परिवार :
जनयà¥à¤¦à¥à¤§ कालमा पशà¥à¤šà¤¿à¤® कमाणà¥à¤¡à¤•ा इनà¥à¤šà¤¾à¤°à¥à¤œ थिठनेता पोषà¥à¤Ÿà¤¬à¤¹à¤¾à¤¦à¥à¤° बोगटि ‘दिवाकर’ । अतà¥à¤¯à¤¨à¥à¤¤à¥ˆ सरल सà¥à¤µà¤¾à¤à¤¾à¤µ, सरà¥à¤µà¤¹à¤¾à¤°à¤¾ आदरà¥à¤¶à¤•ा नेता थिठउनि । पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ र उनि जिमà¥à¤®à¥‡à¤µà¤¾à¤°à¤¿à¤•ा कारण मातà¥à¤° नà¤à¤à¤° वरà¥à¤—पà¥à¤°à¤¤à¤¿à¤•ो निषà¥à¤ ा, जिमà¥à¤®à¥‡à¤µà¤¾à¤°à¤¿ र आदरà¥à¤¶à¤•ा दृषà¥à¤Ÿà¤¿à¤²à¥‡ पनि à¤à¤•–अरà¥à¤•ासà¤à¤— अतà¥à¤¯à¤¨à¥à¤¤à¥ˆ घनिषà¥à¤ थिठ। दिलà¥à¤²à¤¿à¤®à¤¾ रहà¤à¤¦à¤¾ पà¥à¤°à¤•ाश पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤•ो सचिवालयमा काम गरà¥à¤¥à¥‡, पà¥à¤°à¤à¤¾ बोगटि ‘दिवाकर’को सचिवालयमा थिइनॠ। यस कà¥à¤°à¤®à¤®à¤¾ उनिहरà¥à¤¬à¤¿à¤š सामानà¥à¤¯ पà¥à¤°à¥‡à¤® थियो । तर, तà¥à¤¯à¤¤à¤¿ पà¥à¤°à¤—ाढ à¤à¤¨à¥‡ होइन ।
पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ र दिवाकरबिच सलà¥à¤²à¤¾à¤¹ à¤à¤¯à¥‹, ‘पà¥à¤°à¤•ाश र पà¥à¤°à¤à¤¾à¤•ो बिहे गरिदिउठ।’ पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ र दिवाकरले उनिलाइ बोलाà¤à¤° कà¥à¤°à¤¾ गरे, दà¥à¤µà¥ˆ जना बिहेका निमà¥à¤¤à¤¿ मञà¥à¤œà¥à¤° à¤à¤ । पारà¥à¤Ÿà¤¿ कमिटिले अनà¥à¤®à¥‹à¤¦à¤¨ गरेपछि वि.सं. २०६२ फागà¥à¤¨ १२ गते पà¥à¤°à¤•ाश दाहाल र पà¥à¤°à¤à¤¾ बोगटिबिच विवाह à¤à¤¯à¥‹ । उकà¥à¤¤ विवाह à¤à¥à¤®à¤¿à¤—त रà¥à¤ªà¤®à¤¾ दिलà¥à¤²à¤¿à¤®à¥ˆ à¤à¤à¤•ो थियो । विवाहपछि पनि पà¥à¤°à¤•ाश र पà¥à¤°à¤à¤¾ आ–आफà¥à¤¨à¥‹ पà¥à¤°à¥à¤µà¤µà¤¤à¥ जिमà¥à¤®à¥‡à¤µà¤¾à¤°à¤¿à¤®à¤¾ कà¥à¤°à¤¿à¤¯à¤¾à¤¶à¤¿à¤² रहे ।
पà¥à¤°à¤•ाश र पà¥à¤°à¤à¤¾à¤•ो वैवाहिक जिवन à¤à¥Œà¤¤à¤¿à¤• रà¥à¤ªà¤²à¥‡ सà¥à¤–दॠहà¥à¤¨ सकेन । दामà¥à¤ªà¤¾à¤¤à¥à¤¯ जिवन सहज हà¥à¤¨ नसकेपछि उनिहरॠअलग हà¥à¤¨à¥‡ आपसि समà¤à¤¦à¤¾à¤°à¤¿à¤®à¤¾ पà¥à¤—े । ने.क.पा. (माओवादि) ले विवाह वा समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§ बिचà¥à¤›à¥‡à¤¦à¤•ा लागि पारà¥à¤Ÿà¤¿à¤•ो सà¥à¤µà¤¿à¤•ृति लिनà¥à¤ªà¤°à¥à¤¨à¥‡ मानà¥à¤¯à¤¤à¤¾ सà¥à¤¥à¤¾à¤ªà¤¿à¤¤ गरेको थियो । पारà¥à¤Ÿà¤¿à¤•ा हरेक नेता–कारà¥à¤¯à¤•रà¥à¤¤à¤¾ पारà¥à¤Ÿà¤¿ अनà¥à¤¶à¤¾à¤¸à¤¨à¤²à¤¾à¤‡ नै कानà¥à¤¨ ठानà¥à¤¥à¥‡ र पारà¥à¤Ÿà¤¿ पदà¥à¤¦à¤¤à¤¿à¤…नà¥à¤°à¥à¤ª नै निरà¥à¤£à¤¯à¤¹à¤°à¥ हà¥à¤¨à¥à¤¥à¥‡ । पारà¥à¤Ÿà¤¿à¤²à¥‡ जे निरà¥à¤£à¤¯ गथà¥à¤°à¥à¤¯à¥‹, वà¥à¤¯à¤•à¥à¤¤à¤¿à¤—त जिवनमा तà¥à¤¯à¥‹ नै अनà¥à¤¤à¤¿à¤® हà¥à¤¨à¥à¤¥à¥à¤¯à¥‹ ।
यसै कà¥à¤°à¤®à¤®à¤¾ २०६४ जेठ२२ मा पà¥à¤°à¤à¤¾ बोगटिले पà¥à¤°à¤•ाशसà¤à¤— समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§ बिचà¥à¤›à¥‡à¤¦à¤•ा लागि पारà¥à¤Ÿà¤¿à¤®à¤¾ निवेदन दिइनॠ। पà¥à¤°à¤à¤¾à¤²à¥‡ निवेदनमा आफà¥à¤¹à¤°à¥à¤¬à¤¿à¤š ‘शारिरिक समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§ नà¤à¤à¤•ो र तà¥à¤¯à¤¸à¤•ो पà¥à¤°à¤¤à¥à¤¯à¤•à¥à¤· असर à¤à¤¾à¤µà¤¨à¤¾à¤¤à¥à¤®à¤• समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§à¤®à¤¾ परेको उलà¥à¤²à¥‡à¤– गरà¥à¤¦à¥ˆ समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§ बिचà¥à¤›à¥‡à¤¦ गरिदिन’ अनà¥à¤°à¥‹à¤§ गरेकि थिइनॠ। तà¥à¤¯à¤¸à¥ˆ दिन पà¥à¤°à¤•ाशले पनि पारà¥à¤Ÿà¤¿ हेडकà¥à¤µà¤¾à¤°à¥à¤Ÿà¤°à¤²à¤¾à¤‡ समà¥à¤¬à¥‹à¤§à¤¨ गरà¥à¤¦à¥ˆ ‘पà¥à¤°à¤à¤¾à¤•ो पà¥à¤°à¤¸à¥à¤¤à¤¾à¤µà¤®à¤¾ आफà¥à¤¹à¤°à¥à¤¬à¤¿à¤š विवाह à¤à¤à¤•ो, शारिरिक र à¤à¤¾à¤µà¤¨à¤¾à¤¤à¥à¤®à¤• समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§ हà¥à¤¨ नसकेको उलà¥à¤²à¥‡à¤– गरà¥à¤¦à¥ˆ आपसि समà¤à¤¦à¤¾à¤°à¤¿à¤®à¥ˆ समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§ विचà¥à¤›à¥‡à¤¦ गरिदिन’ निवेदन दिà¤à¤•ा थिठ।
पà¥à¤°à¤•ाश र पà¥à¤°à¤à¤¾à¤¬à¤¿à¤šà¤•ो समà¤à¤¦à¤¾à¤°à¤¿ र आगà¥à¤°à¤¹ बमोजिम पारà¥à¤Ÿà¤¿à¤²à¥‡ २०६४ जेठमा उनिहरà¥à¤•ो औपचारिक समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§ बिचà¥à¤›à¥‡à¤¦ गरिदियो । समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§ बिचà¥à¤›à¥‡à¤¦à¤•ा बेला पनि पà¥à¤°à¤•ाश र पà¥à¤°à¤à¤¾à¤¬à¤¿à¤š कà¥à¤¨à¥ˆ आगà¥à¤°à¤¹à¤ªà¥à¤°à¥à¤£ कटà¥à¤¤à¤¾ थिà¤à¤¨ । दà¥à¤µà¥ˆà¤²à¥‡ जिवनसाथिबाट अलग à¤à¤à¤° असल साथि बनà¥à¤¨à¥‡ सङà¥à¤•लà¥à¤ª गरेका थिठ। जतिञà¥à¤œà¥‡à¤² पà¥à¤°à¤•ाश जिवित रहे, तà¥à¤¯à¤¤à¤¿à¤žà¥à¤œà¥‡à¤² पà¥à¤°à¤•ाश र पà¥à¤°à¤à¤¾à¤¬à¤¿à¤š ‘असल साथि’का रà¥à¤ªà¤®à¤¾ हारà¥à¤¦à¤¿à¤• समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§ नै रहà¥à¤¯à¥‹ । दà¥à¤µà¥ˆà¤¬à¤¿à¤š कà¥à¤°à¤¾à¤•ानि à¤à¤‡à¤°à¤¹à¤¨à¥à¤¥à¥à¤¯à¥‹ । उनिहरà¥à¤¬à¤¿à¤š à¤à¤•ले अरà¥à¤•ालाइ आदर गरà¥à¤¨à¥‡ ‘उचà¥à¤š नैतिक संसà¥à¤•ार’ थियो ।
समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§ बिचà¥à¤›à¥‡à¤¦à¤ªà¤›à¤¿ पà¥à¤°à¤•ाश निकै नै विछिपà¥à¤¤ à¤à¤ । उनले आफà¥à¤²à¤¾à¤‡ à¤à¤•à¥à¤²à¥‹ महशà¥à¤¸ गरिरहे । पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ परिवार राजनितिक सङà¥à¤˜à¤°à¥à¤·à¤•ै à¤à¥à¤®à¤°à¤¿à¤®à¤¾ थियो, अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤· सà¥à¤µà¤¯à¤‚ले चाहेर पनि पà¥à¤°à¤•ाशका लागि समय दिन समà¥à¤à¤µ थिà¤à¤¨ । तर, यता पà¥à¤°à¤•ाश à¤à¤¨à¥‡ दिनहà¥à¤ à¤à¤•à¥à¤²à¥‹à¤ªà¤¨à¤•ो महशà¥à¤¸ गरà¥à¤¦à¥ˆ जान थाले । जब उनि आफà¥à¤²à¤¾à¤‡ à¤à¤•à¥à¤²à¥‹ महशà¥à¤¸ गरà¥à¤¥à¥‡, तब रकà¥à¤¸à¤¿ सेवन गरà¥à¤¨ थाले । उनको रकà¥à¤¸à¤¿ सेवन कहिलà¥à¤¯à¥ˆ पनि नियमित र ‘लत’का रà¥à¤ªà¤®à¤¾ थिà¤à¤¨ । तà¥à¤¯à¤¹à¤¿ पिडाको बेला पà¥à¤°à¤•ाशविरà¥à¤¦à¥à¤§ मिडियाहरॠयोजनावदà¥à¤§ परिचालित à¤à¤ । तà¥à¤¯à¤¸à¤•ो à¤à¤• मातà¥à¤° उदà¥à¤¦à¥‡à¤¶à¥à¤¯ थियो, ‘पà¥à¤°à¤•ाशको काà¤à¤§à¤®à¤¾ बनà¥à¤¦à¥à¤• राखेर पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤•ो वà¥à¤¯à¤•à¥à¤¤à¤¿à¤¤à¥à¤µ र माओवादि आनà¥à¤¦à¥‹à¤²à¤¨à¤®à¤¾à¤¥à¤¿ पà¥à¤°à¤¹à¤¾à¤° गरà¥à¤¨à¥ ।’
पà¥à¤°à¤•ाशको विकà¥à¤·à¤¿à¤ªà¥à¤¤à¤ªà¤¨à¤¬à¤¾à¤Ÿ परिवारमा पनि ‘सकस’ प-यो । बाबà¥à¤•ो राजनितिक वà¥à¤¯à¤¸à¥à¤¤à¤¤à¤¾ थियो । यता आमा सिता à¤à¤¨à¥‡ छोराको à¤à¤µà¤¿à¤·à¥à¤¯à¤¬à¤¾à¤°à¥‡ निकै नै चिनà¥à¤¤à¤¿à¤¤ थिइनॠ। उनले पà¥à¤°à¤•ाशको मà¥à¤¹à¤¾à¤°à¤®à¤¾ खà¥à¤¸à¤¿ फरà¥à¤•ाउने सà¥à¤¤à¥à¤°à¤¹à¤°à¥à¤•ो खोजि गरà¥à¤¨ थालिनॠ। परिवारले ठानà¥à¤¯à¥‹, ‘विवाह गरà¥à¤¦à¤¿à¤ पà¥à¤°à¤•ाशको मà¥à¤¹à¤¾à¤°à¤®à¤¾ खà¥à¤¸à¤¿ फरà¥à¤•िनà¥à¤› कि ?’ सिताले माइतिहरà¥à¤¸à¤à¤— सलà¥à¤²à¤¾à¤¹ गरिनॠ। सबैले बिहे गरà¥à¤¨à¥ नै उतà¥à¤¤à¤® हà¥à¤¨à¥‡ सà¥à¤à¤¾à¤à¤ªà¤›à¤¿ पोखरा (हेमà¥à¤œà¤¾) कि सिरà¥à¤œà¤¨à¤¾ तà¥à¤°à¤¿à¤ªà¤¾à¤ िसà¤à¤— पà¥à¤°à¤•ाशको विवाह à¤à¤¯à¥‹ । यो पà¥à¤°à¤•ाशको मागि विवाह थियो ।
यसअघि पà¥à¤°à¤•ाशले सिरà¥à¤œà¤¨à¤¾à¤²à¤¾à¤‡ खास चिनेका थिà¤à¤¨à¤¨à¥ । परिवारका सदसà¥à¤¯à¤¹à¤°à¥ पनि सिरà¥à¤œà¤¨à¤¾à¤•ो पृषà¥à¤ à¤à¥à¤®à¤¿ र पारिवारिक जिवनबारे खास जानकार थिà¤à¤¨à¤¨à¥ । सिताका माइतिको सलà¥à¤²à¤¾à¤¹à¤…नà¥à¤¸à¤¾à¤° नै उनिहरॠयो निरà¥à¤£à¤¯à¤®à¤¾ पà¥à¤—ेका थिठ। पà¥à¤°à¤•ाश ततà¥à¤•ाल विवाह गरà¥à¤¨ इचà¥à¤›à¥à¤• थिà¤à¤¨à¤¨à¥ । तर, परिवारको आगà¥à¤°à¤¹ र दवाव उनले टारà¥à¤¨ सकेननॠ। तà¥à¤¯à¥‹ बेला पà¥à¤°à¤•ाशले à¤à¤¨à¥‡à¤•ा थिà¤, ‘ठिकै छ नि त, जिवनमा à¤à¤•पटक ठकà¥à¤•र खाइसकें, अब आफै बिहे गरà¥à¤¦à¤¿à¤¨à¤ । तपाइहरॠजसलाइ à¤à¤¨à¥à¤¨à¥à¤¹à¥à¤¨à¥à¤›, उसैसà¤à¤— बिहे गरà¥à¤›à¥ ।’ अनà¥à¤¤à¤¤à¤ƒ परिवारको इचà¥à¤›à¤¾à¤…नà¥à¤¸à¤¾à¤° नै उनको सिरà¥à¤œà¤¨à¤¾à¤¸à¤à¤— विवाह à¤à¤¯à¥‹ ।
पà¥à¤°à¤•ाश पà¥à¤°à¥à¤£à¤¤à¤ƒ तनावमà¥à¤•à¥à¤¤ थिà¤à¤¨à¤¨à¥ । सिरà¥à¤œà¤¨à¤¾à¤¸à¤à¤—को समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§ पनि चाहे जति सà¥à¤®à¤§à¥à¤° हà¥à¤¨ सकेन । उनिहरà¥à¤¬à¤¿à¤š ‘खटपटपà¥à¤°à¥à¤£â€™ समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§ रहिरहà¥à¤¯à¥‹ । वि.सं. २०६९ साल मंसिर १ गते उनको पहिलो सनà¥à¤¤à¤¾à¤¨à¤•ो रà¥à¤ªà¤®à¤¾ पà¥à¤°à¤¸à¤¿à¤¦à¥à¤§ दाहालको जनà¥à¤® à¤à¤¯à¥‹ । सनà¥à¤¤à¤¾à¤¨ सà¥à¤–पछि पनि पà¥à¤°à¤•ाश–सिरà¥à¤œà¤¨à¤¾à¤•ो समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§à¤®à¤¾ हारà¥à¤¦à¤¿à¤•ता आउन सकेन । पिता पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ र आमा सिताले समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§ सà¥à¤§à¤¾à¤°à¤•ा लागि गरेको निरनà¥à¤¤à¤° पà¥à¤°à¤¯à¤¾à¤¸à¤²à¥‡ पनि धेरै काम गरेन । तà¥à¤¯à¤¸à¥à¤¤à¥ˆ तनावपà¥à¤°à¥à¤£ परिसà¥à¤¥à¤¿à¤¤à¤¿à¤•ा बिच सिरà¥à¤œà¤¨à¤¾ माइतिमा गà¤à¤° बसà¥à¤¨ थालिनॠ। परिवारले धेरै नै मेहेनत गरेपछि उनि काठमाडौं फरà¥à¤•िइनॠ। तर, तà¥à¤¯à¤¤à¤¿à¤žà¥à¤œà¥‡à¤²à¤¸à¤®à¥à¤® पà¥à¤°à¤•ाश र सिरà¥à¤œà¤¨à¤¾à¤•ो समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§ बिचà¥à¤›à¥‡à¤¦à¤•ो चरणतिर गइसकेको थियो ।
सिरà¥à¤œà¤¨à¤¾à¤¸à¤à¤— तिकà¥à¤¤à¤¤à¤¾à¤ªà¥à¤°à¥à¤£ समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§ रहेकै परिसà¥à¤¥à¤¿à¤¤à¤¿à¤®à¤¾ पà¥à¤°à¤•ाश दाहाल सगरमाथा आरोहणका लागि निसà¥à¤•िठ। सगरमाथा आरोहण लामो, कठिन र चà¥à¤¨à¥Œà¤¤à¤¿à¤ªà¥à¤°à¥à¤£ ‘मिसन’ थियो । सगरमाथा आरोहणकै कà¥à¤°à¤®à¤®à¤¾ पà¥à¤°à¤•ाश र बिना मगर नजिक à¤à¤ । पà¥à¤°à¤•ाश र बिना à¤à¤¾à¤µà¤¨à¤¾à¤¤à¥à¤®à¤• रà¥à¤ªà¤®à¤¾ मातà¥à¤° नजिक थिà¤, बिहे गरà¥à¤¨à¥‡ कà¥à¤¨à¥ˆ मनसà¥à¤¥à¤¿à¤¤à¤¿à¤®à¤¾ थिà¤à¤¨à¤¨à¥ । सगरमाथा आरोहणबाट फरà¥à¤•ेपछि उनि पà¥à¤°à¤•ाश–सिरà¥à¤œà¤¨à¤¾ समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§à¤®à¤¾ थप कटà¥à¤¤à¤¾ आयो । अनà¥à¤¤à¤¤à¤ƒ वि.सं. २०६९ असार २१ गते पà¥à¤°à¤•ाश र बिना मगर औपचारिक रà¥à¤ªà¤®à¤¾ दामà¥à¤ªà¤¾à¤¤à¥à¤¯ जिवनमा गाà¤à¤¸à¤¿à¤ ।
बिना मगरसà¤à¤— बिहे गरेपछि पारà¥à¤Ÿà¤¿à¤²à¥‡ पà¥à¤°à¤•ाशलाइ अनà¥à¤¶à¤¾à¤¸à¤¨à¤•ो कारà¥à¤µà¤¾à¤¹à¤¿ ग-यो । उनि जिमà¥à¤®à¥‡à¤µà¤¾à¤°à¤¿à¤¬à¤¾à¤Ÿ मà¥à¤•à¥à¤¤ à¤à¤ । यसै कà¥à¤°à¤®à¤®à¤¾ पारà¥à¤Ÿà¤¿ हेरà¥à¤¡à¤•à¥à¤µà¤¾à¤°à¥à¤Ÿà¤° बैठकले पà¥à¤°à¤•ाश र सिरà¥à¤œà¤¨à¤¾à¤•ो समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§ बिचà¥à¤›à¥‡à¤¦ गरिदिने औपचारिक निरà¥à¤£à¤¯ पनि ग¥यो । पारà¥à¤Ÿà¤¿ नितिका दृषà¥à¤Ÿà¤¿à¤²à¥‡ समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§ बिचà¥à¤›à¥‡à¤¦ à¤à¤ पनि पà¥à¤°à¤•ाश र सिरà¥à¤œà¤¨à¤¾à¤¬à¤¿à¤š कानà¥à¤¨à¤¿ रà¥à¤ªà¤®à¤¾ समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§ बिचà¥à¤›à¥‡à¤¦ गरà¥à¤¨à¥‡ पà¥à¤°à¤•à¥à¤°à¤¿à¤¯à¤¾à¤®à¥ˆ रहेका बेला पà¥à¤°à¤•ाशको निधन à¤à¤¯à¥‹ ।
à¤à¤¨à¤¿à¤¨à¥à¤›, ‘जिवन आकसà¥à¤®à¤¿à¤•ता र अनिवारà¥à¤¯à¤¤à¤¾à¤•ो दà¥à¤§à¤¨à¥à¤¦à¥à¤§à¤µà¤¾à¤¦ हो ।’ जिवनमा केहि तà¥à¤¯à¤¸à¥à¤¤à¤¾ संयोग आउà¤à¤›à¤¨à¥, जà¥à¤¨ वà¥à¤¯à¤•à¥à¤¤à¤¿à¤•ो निजि रोजाइ हà¥à¤à¤¦à¥ˆà¤¨ । पà¥à¤°à¤•ाशको पारिवारिक जिवन पनि à¤à¤£à¥à¤¡à¥ˆ तà¥à¤¯à¤¸à¥à¤¤à¥ˆ रहà¥à¤¯à¥‹ । पà¥à¤°à¤•ाशको पारिवारिक ‘उतारचढाव’ उनको वà¥à¤¯à¤•à¥à¤¤à¤¿à¤—त रोजाइको विषय मातà¥à¤° थिà¤à¤¨, केहि संयोग र केहि बाधà¥à¤¯à¤¤à¤¾à¤•ो उपज थियो । तर, यो यथारà¥à¤¥ पà¥à¤°à¤•ाशसà¤à¤— नजिकबाट सहकारà¥à¤¯ गरà¥à¤¨à¥‡à¤¹à¤°à¥à¤²à¥‡ मातà¥à¤° जानà¥à¤¦à¤¥à¥‡, आम मानिसका लागि यो सतà¥à¤¯à¤®à¤¾ पà¥à¤—à¥à¤¨ कठिन नै थियो ।
वि.सं. २०à¥à¥¨ जेठ१ गते पà¥à¤°à¤•ाशको दोसà¥à¤°à¥‹ सनà¥à¤¤à¤¾à¤¨à¤•ा रà¥à¤ªà¤®à¤¾ बिना मगरको कोखबाट पà¥à¤°à¤£à¤µ दाहालको जनà¥à¤® à¤à¤¯à¥‹ । तà¥à¤¯à¤¸à¤ªà¤›à¤¿ उनको राजनितिक à¤à¤µà¤‚ पारिवारिक जिवनमा परिपकà¥à¤µà¤¤à¤¾ आउà¤à¤¦à¥ˆ थियो । तर, ३६ वरà¥à¤·à¤•ै अलà¥à¤ªà¤¾à¤¯à¥à¤®à¤¾ पà¥à¤°à¤•ाशको निधन Sudden cardiac arrest, à¤à¤• पà¥à¤°à¤•ारको हृदयघातबाट हà¥à¤¨ गयो ।
(ङ) पà¥à¤°à¤¤à¤¿à¤à¤¾ र योगदान :
पà¥à¤°à¤•ाश दाहाल बहà¥à¤®à¥à¤–ि पà¥à¤°à¤¤à¤¿à¤à¤¾à¤•ा साधारण यà¥à¤µà¤¾ थिठ। उनि पà¥à¤°à¤µà¤¿à¤§à¤¿à¤®à¤¾ पोखà¥à¤¤ थिठ। सनॠ१९८० को दशकयता सà¥à¤šà¤¨à¤¾â€“पà¥à¤°à¤µà¤¿à¤§à¤¿à¤®à¤¾ आà¤à¤•ो असाधारण बदलावको सैदà¥à¤§à¤¾à¤¨à¥à¤¤à¤¿à¤• पकà¥à¤· पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤²à¥‡ जति बà¥à¤à¥‡à¤•ा थिà¤, तà¥à¤¯à¤¸à¤•ो वà¥à¤¯à¤µà¤¹à¤¾à¤°à¤¿à¤• पà¥à¤°à¤¯à¥‹à¤— र परिचालनको पकà¥à¤·à¤®à¤¾ पà¥à¤°à¤•ाश तà¥à¤¯à¤¤à¤¿ नै पोखà¥à¤¤ थिठ। उनि पà¥à¤°à¤µà¤¿à¤§à¤¿à¤•ा सामानà¥à¤¯ पà¥à¤°à¤¯à¥‹à¤—करà¥à¤¤à¤¾ मातà¥à¤° à¤à¤à¤¨à¤¨à¥, आवशà¥à¤¯à¤•ताअनà¥à¤¸à¤¾à¤° वरà¥à¤— र आनà¥à¤¦à¥‹à¤²à¤¨à¤®à¤¾ तà¥à¤¯à¤¸à¤•ो उपयोगिताको ‘कà¥à¤Ÿà¤¨à¤¿à¤¤à¤¿â€™ पनि जानà¥à¤¦à¤¥à¥‡ । सामाजिक सञà¥à¤œà¤¾à¤²à¤®à¤¾ उनका à¤à¤£à¥à¤¡à¥ˆ २० लाख ‘फà¥à¤²à¥‹à¤…रà¥à¤¸â€™ थिठ।
वà¥à¤¯à¤µà¤¸à¥à¤¥à¤¾à¤ªà¤¨à¤•ो पकà¥à¤·à¤®à¤¾ पà¥à¤°à¤•ाश निकै चतà¥à¤° र पोखà¥à¤¤ पनि थिठ। अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤· पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤•ो सचिवालयका लागि आवशà¥à¤¯à¤• परà¥à¤¨à¥‡ सबै विषयको वà¥à¤¯à¤µà¤¸à¥à¤¥à¤¾à¤ªà¤¨ उनि आफै गरà¥à¤¦à¤¥à¥‡ । सचिवालयमा के कà¥à¤°à¤¾ आवशà¥à¤¯à¤• परà¥à¤¦à¤›, तà¥à¤¯à¤¸à¤•ो वà¥à¤¯à¤µà¤¸à¥à¤¥à¤¾à¤ªà¤¨ कसरि गरà¥à¤¨à¥‡ ? यसबारे उनि हरदम सचेत थिठ। तà¥à¤¯à¤¸à¤•ा लागि उनि टिम परिचालनको कौशल राखà¥à¤¦à¤¥à¥‡ । उनि जà¥à¤¨ जिमà¥à¤®à¥‡à¤µà¤¾à¤°à¤¿ लिनà¥à¤¥à¥‡, तà¥à¤¯à¤¸à¤®à¤¾ आलोचना गरà¥à¤¨à¥‡ ठाउठनै राखà¥à¤¦à¥ˆà¤¨à¤¥à¥‡ । कामका लागि रातदिन नà¤à¤¨à¥à¤¨à¥‡ उनको कारà¥à¤¯à¤¶à¥ˆà¤²à¤¿à¤²à¥‡ कहिलेकाहीठअनेपकà¥à¤·à¤¿à¤¤ सफलता पनि मिलà¥à¤¥à¥à¤¯à¥‹ ।
पà¥à¤°à¤¶à¤¾à¤¸à¤¨ र करà¥à¤®à¤šà¤¾à¤°à¤¿à¤¤à¤¨à¥à¤¤à¥à¤°à¤®à¤¾ पà¥à¤°à¤•ाशको समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§ र पà¥à¤°à¤à¤¾à¤µ दà¥à¤µà¥ˆ थियो । उनि हरेकसà¤à¤— सहज र हारà¥à¤¦à¤¿à¤• कà¥à¤°à¤¾à¤•ानि गरà¥à¤¥à¥‡ । ‘काम लिन र काम दिन’ माहिर पà¥à¤°à¤•ाश देशà¤à¤°à¤¿à¤•ा कारà¥à¤¯à¤•रà¥à¤¤à¤¾à¤•ा समसà¥à¤¯à¤¾ समà¥à¤¬à¥‹à¤§à¤¨à¤®à¤¾ उतà¥à¤¤à¤¿à¤•ै गमà¥à¤à¤¿à¤° थिठ। उनि अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤·à¤¸à¤à¤— जिलà¥à¤²à¤¾ दौडाहामा जहाठपà¥à¤—à¥à¤¥à¥‡, शहिद र बेपतà¥à¤¤à¤¾ परिवारसà¤à¤— अनà¥à¤¤à¤°à¤•à¥à¤°à¤¿à¤¯à¤¾à¤•ो ‘चाà¤à¤œà¥‹à¤ªà¤¾à¤à¤œà¥‹â€™ मिलाउà¤à¤¥à¥‡ । पà¥à¤°à¤•ाश à¤à¤¨à¥à¤¥à¥‡, ‘शहिदहरà¥à¤•ै योगदानले पारà¥à¤Ÿà¤¿ यहाठपà¥à¤—à¥à¤¯à¥‹, जसà¥à¤¤à¥‹à¤¸à¥à¤•ै अवसà¥à¤¥à¤¾à¤®à¤¾ नि उनिहरà¥à¤²à¤¾à¤‡ à¤à¥à¤²à¥à¤¨à¥ हà¥à¤à¤¦à¥ˆà¤¨ ।’ पà¥à¤°à¤•ाश वरà¥à¤— र यà¥à¤µà¤¾à¤¹à¤°à¥à¤•ो à¤à¤µà¤¿à¤·à¥à¤¯à¤ªà¥à¤°à¤¤à¤¿ चिनà¥à¤¤à¤¿à¤¤ र गमà¥à¤à¤¿à¤° दà¥à¤µà¥ˆ थिठ।
पà¥à¤°à¤•ाश सामानà¥à¤¯ जिवनशैलि मन पराउà¤à¤¥à¥‡ । सानोमा नयाठकपडा लगाउनै नमानà¥à¤¨à¥‡ बानिको धेरथोर छाप यà¥à¤µà¤¾ अवसà¥à¤¥à¤¾à¤®à¤¾ पनि थियो । उनि ठेलाको मम खानà¥à¤¥à¥‡, सडकपेटिमा चियाको चà¥à¤¸à¥à¤•िमा रमाउà¤à¤¥à¥‡ । साधारण जिवनशैलिमा रमाउने उनको सà¥à¤µà¤¾à¤à¤¾à¤µà¤²à¥‡ लाखौं यà¥à¤µà¤¾à¤¹à¤°à¥à¤²à¤¾à¤‡ ‘चà¥à¤®à¥à¤¬à¤•’à¤à¥ˆà¤‚ तानेको थियो । उनि जहाठपà¥à¤—à¥à¤¥à¥‡, सयौं यà¥à¤µà¤¾à¤¹à¤°à¥à¤•ो à¤à¤¿à¤¡ लागà¥à¤¥à¥à¤¯à¥‹ । सेलà¥à¤«à¤¿ खिचà¥à¤¨à¥‡à¤¹à¤°à¥à¤•ो लाइन देखà¥à¤¦à¤¾ जोकोहि मोहित हà¥à¤¨à¥à¤¥à¥‡ । सामाजिक सञà¥à¤œà¤¾à¤²à¤®à¤¾ दैनिक लाखौं यà¥à¤µà¤¾à¤²à¥‡ पà¥à¤°à¤•ाशलाइ पछà¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤à¤¥à¥‡ ।
जतिबेला पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ दोसà¥à¤°à¥‹à¤ªà¤Ÿà¤• पà¥à¤°à¤§à¤¾à¤¨à¤®à¤¨à¥à¤¤à¥à¤°à¤¿à¤®à¤¾ निरà¥à¤µà¤¾à¤šà¤¿à¤¤ à¤à¤, तà¥à¤¯à¤¤à¤¿à¤¬à¥‡à¤²à¤¾ पà¥à¤°à¤•ाशको à¤à¥à¤®à¤¿à¤•ा निकै महतà¥à¤µà¤ªà¥à¤°à¥à¤£ रहà¥à¤¯à¥‹ । पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ पà¥à¤°à¤§à¤¾à¤¨à¤®à¤¨à¥à¤¤à¥à¤°à¤¿ कालका मà¥à¤–à¥à¤¯ पाà¤à¤š कारà¥à¤¯à¤à¤¾à¤° थिà¤, ‘संविधानको कारà¥à¤¯à¤¾à¤¨à¥à¤µà¤¯à¤¨, शानà¥à¤¤à¤¿ पà¥à¤°à¤•à¥à¤°à¤¿à¤¯à¤¾à¤•ो पà¥à¤°à¥à¤£à¤¤à¤¾, सनà¥à¤¤à¥à¤²à¤¿à¤¤ छिमेक समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§, विकास र समृदà¥à¤§à¤¿ à¤à¤µà¤‚ जनतालाइ ततà¥à¤•ाल राहत हà¥à¤¨à¥‡ कारà¥à¤¯à¤•à¥à¤°à¤® ।’ पà¥à¤°à¤§à¤¾à¤¨à¤®à¤¨à¥à¤¤à¥à¤°à¤¿à¤•ा पाà¤à¤š कारà¥à¤¯à¤à¤¾à¤° कारà¥à¤¯à¤¾à¤¨à¥à¤µà¤¯à¤¨à¤•ा लागि पà¥à¤°à¤•ाश रातदिन खटे । १० महिने कारà¥à¤¯à¤¾à¤•ालमा जति नमà¥à¤¨à¤¾à¤¯à¥‹à¤—à¥à¤¯ काम à¤à¤, जति मानक सà¥à¤¥à¤¾à¤ªà¤¿à¤¤ à¤à¤, तà¥à¤¯à¤¸à¤•ो महतà¥à¤µà¤ªà¥à¤°à¥à¤£ हिसà¥à¤¸à¤¾ पà¥à¤°à¤•ाशलाइ नै जानà¥à¤› ।
विदेशमा रहेका नेपालि कामदारहरà¥à¤•ो उदà¥à¤¦à¤¾à¤° र राहतका लागि पà¥à¤°à¤•ाशको à¤à¥à¤®à¤¿à¤•ा विशेष सà¥à¤®à¤°à¤£à¤¯à¥‹à¤—à¥à¤¯ रहà¥à¤¯à¥‹ । १० महिने कारà¥à¤¯à¤•ालको सà¥à¤®à¤°à¤£ गरà¥à¤¦à¥ˆ पà¥à¤°à¤•ाशले लेखेका छनà¥, ‘‘पà¥à¤°à¤§à¤¾à¤¨à¤®à¤¨à¥à¤¤à¥à¤°à¤¿ खà¥à¤•à¥à¤°à¤¿à¤•ो धारमा हिडिरहनà¥à¤à¤à¤•ो थियो । संसदको तेसà¥à¤°à¥‹ ठà¥à¤²à¥‹ दल राषà¥à¤Ÿà¥à¤°à¤¸à¤¾à¤®à¥ विदà¥à¤¯à¤®à¤¾à¤¨ चà¥à¤¨à¥Œà¤¤à¤¿à¤•ो à¤à¤¾à¤°à¤¿ बोकेर अगाडि बढà¥à¤¨à¥ चानचà¥à¤¨à¥‡ पकà¥à¤•ै थिà¤à¤¨ । तà¥à¤¯à¤¸à¥ˆà¤²à¥‡ हामिले सङà¥à¤•लà¥à¤ª गरà¥à¤¯à¥Œà¤‚, ‘धेरै रामà¥à¤°à¥‹ गरà¥à¤¨ नसके पनि नरामà¥à¤°à¥‹ किमारà¥à¤¥ नगरौं, हामà¥à¤°à¥‹ सामथà¥à¤°à¥à¤¯ र इमानà¥à¤¦à¤¾à¤°à¤¿à¤¤à¤¾à¤•ो à¤à¤°à¤ªà¥à¤° पà¥à¤°à¤¯à¥‹à¤— गरेर गà¥à¤£à¤¾à¤¤à¥à¤®à¤• नतिजा हासिल गरौं ।’ यहि सङà¥à¤•लà¥à¤ªà¤•ा साथ हामि निरनà¥à¤¤à¤° पà¥à¤°à¤§à¤¾à¤¨à¤®à¤¨à¥à¤¤à¥à¤°à¤¿à¤•ो सचिवालयमा खटिरहà¥à¤¯à¥Œà¤‚ ।’’ तà¥à¤¯à¤¸ अवधिमा पà¥à¤°à¤•ाशले विदेशमा रहेका हजारौं नेपालि यà¥à¤µà¤¾à¤¹à¤°à¥à¤•ो उदà¥à¤¦à¤¾à¤° गरे, राहतका लागि काम गरे । उनकै अगà¥à¤°à¤¸à¤°à¤¤à¤¾à¤®à¤¾ कतिपय नितिगत सà¥à¤§à¤¾à¤°à¤•ा कामसमेत à¤à¤ ।
पछिलà¥à¤²à¥‹ समय कà¥à¤Ÿà¤¨à¤¿à¤¤à¤¿ कà¥à¤·à¥‡à¤¤à¥à¤°à¤®à¤¾ पनि पà¥à¤°à¤•ाशको दखà¥à¤–ल बढà¥à¤¦à¥ˆ थियो । उनि अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤· पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤•ा ‘समà¥à¤ªà¤°à¥à¤• सà¥à¤¤à¥à¤°â€™ मातà¥à¤° थिà¤à¤¨à¤¨à¥, असल छोरा, सà¥à¤µà¤•िय सचिव र सलà¥à¤²à¤¾à¤¹à¤•ार पनि थिठ। आवशà¥à¤¯à¤• विषयमा बाबà¥à¤¸à¤à¤— पनि सहज बहस गरà¥à¤¨à¤¸à¤•à¥à¤¨à¥‡ उनको खà¥à¤µà¤¿à¤²à¥‡ गलत घेरा तोडà¥à¤¨ पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤²à¤¾à¤‡ निकै बल पà¥à¤—ेको थियो । पà¥à¤°à¤•ाश आफà¥à¤¨à¥‹ बाबà¥à¤ªà¥à¤°à¤¤à¤¿ अतà¥à¤¯à¤¨à¥à¤¤à¥ˆ समरà¥à¤ªà¤¿à¤¤ छोरा थिठ। उनलाइ आफà¥à¤¨à¥ˆ जिवनà¤à¤¨à¥à¤¦à¤¾ पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤•ो राजनितिक à¤à¤µà¤¿à¤·à¥à¤¯ र देशकै चिनà¥à¤¤à¤¾ लागिरहनà¥à¤¥à¥à¤¯à¥‹ । उनि à¤à¤¨à¥à¤¥à¥‡, ‘‘अरॠकà¥à¤°à¤¾ मैले जानà¥à¤¦à¤¿à¤¨à¤, बà¥à¤µà¤¾ सफल हà¥à¤¨à¥à¤ªà¤°à¥à¤›, बà¥à¤µà¤¾ सफल à¤à¤à¤®à¤¾à¤¤à¥à¤° देश सफल हà¥à¤¨à¥à¤› । मेरो सपना पनि यतà¥à¤¤à¤¿ मातà¥à¤° हो ।’’ नजिकबाट चिनà¥à¤¨à¥‡à¤¹à¤°à¥ à¤à¤¨à¥à¤¥à¥‡, ‘‘पà¥à¤°à¤•ाश दाहाल नà¤à¤à¤•ो à¤à¤ पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤•ो दोसà¥à¤°à¥‹ कारà¥à¤¯à¤¾à¤•ाल तà¥à¤¯à¤¤à¤¿ सफल हà¥à¤¨à¥à¤¥à¥‡à¤¨ ।’’
सà¥à¤¥à¤¾à¤¨à¤¿à¤¯ तहको निरà¥à¤µà¤¾à¤šà¤¨à¤ªà¤›à¤¿ दलहरà¥à¤•ो शकà¥à¤¤à¤¿ सनà¥à¤¤à¥à¤²à¤¨à¤®à¤¾ फेरबदल आयो । à¤à¤®à¤¾à¤²à¥‡ र माओवादि केनà¥à¤¦à¥à¤°à¤¬à¤¿à¤š नयाठसमिकरण र पारà¥à¤Ÿà¤¿ à¤à¤•ताकै समà¥à¤à¤¾à¤µà¤¨à¤¾ देखा प-यो । समिकरण र à¤à¤•ताको तयारिको सà¥à¤šà¤¨à¤¾ मातà¥à¤° पनि सारà¥à¤µà¤œà¤¨à¤¿à¤• हà¥à¤à¤¦à¤¾ à¤à¤•ता सङà¥à¤•टमा पथà¥à¤°à¥à¤¯à¥‹, तà¥à¤¯à¥‹ परिसà¥à¤¥à¤¿à¤¤à¤¿à¤®à¤¾ पà¥à¤°à¤•ाश अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤·à¤•ो सलà¥à¤²à¤¾à¤¹à¤•ार, सà¥à¤µà¤•िय सचिव, सà¥à¤°à¤•à¥à¤·à¤¾à¤•रà¥à¤®à¤¿ र सवारि चालक पनि आफैं हà¥à¤¨à¥à¤¥à¥‡ । असोज १ॠको चà¥à¤¨à¤¾à¤µà¤¿ तालमेल र पारà¥à¤Ÿà¤¿ à¤à¤•ताको सङà¥à¤•लà¥à¤ªà¤•ा लागि जे–जति बैठकहरॠआयोजना à¤à¤, तà¥à¤¯à¤¸à¤•ो समà¥à¤ªà¥à¤°à¥à¤£ तयारि र वà¥à¤¯à¤µà¤¸à¥à¤¥à¤¾à¤ªà¤¨ पà¥à¤°à¤•ाशले नै गरेका थिठ। समिकरणका विरà¥à¤¦à¥à¤§ कतिपय सà¥à¤µà¤¦à¥‡à¤¶à¤¿ तथा विदेशि दवाव पनि उनि आफैले सामना गरà¥à¤¥à¥‡, ताकि अधà¥à¤¯à¤•à¥à¤· पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤²à¥‡ कà¥à¤¨à¥ˆ दवाव à¤à¥‡à¤²à¥à¤¨à¥ नपरोसॠ।
पà¥à¤›à¤¿à¤²à¥à¤²à¥‹à¤¸à¤®à¤¯ पà¥à¤°à¤•ाश दाहाल आफà¥à¤¨à¥‹ वà¥à¤¯à¤•à¥à¤¤à¤¿à¤¤à¥à¤µ विकासको रफà¥à¤¤à¤¾à¤°à¤®à¤¾ थिठ। उनले सङà¥à¤•लà¥à¤ª गरेका थिà¤, “अब जिवनमा रकà¥à¤¸à¤¿ सेवन गरà¥à¤¦à¤¿à¤¨à¤, आफà¥à¤¨à¥‹ समà¥à¤ªà¥à¤°à¥à¤£ जिवन राजनितिक र सामाजिक करà¥à¤®à¤•ा लागि वà¥à¤¯à¤¤à¤¿à¤¤ गरà¥à¤›à¥ ।†पछिलà¥à¤²à¥‹à¤¸à¤®à¤¯ गरेका कामले पà¥à¤°à¤•ाशमा वà¥à¤¯à¤•à¥à¤¤à¤¿à¤—त, राजनितिक र सामाजिक जिवनमा ठà¥à¤²à¥‹ रà¥à¤ªà¤¾à¤¨à¥à¤¤à¤°à¤£à¤•ो फडà¥à¤•ो हानेको अनà¥à¤à¥à¤¤à¤¿ हà¥à¤¨à¥à¤¥à¥à¤¯à¥‹ । पà¥à¤°à¤•ाश à¤à¤¨à¥à¤¥à¥‡, “जिवनमा à¤à¤•पटक पà¥à¤°à¤¾à¤µà¤¿à¤§à¤¿à¤• गलà¥à¤¤à¤¿ गरें, मैले तà¥à¤¯à¤¸à¤•ो आतà¥à¤®à¤¸à¤®à¤¿à¤•à¥à¤·à¤¾ गरà¥à¤¦à¥ˆ अगाडि बढिरहेको छà¥, à¤à¤•दिन म सफल à¤à¤à¤°à¥ˆ छोडà¥à¤›à¥ ।â€
पà¥à¤°à¤•ाश राजनितिक र सामाजिक जिमà¥à¤®à¥‡à¤µà¤¾à¤°à¤¿à¤®à¤¾ थिठ। उनले परà¥à¤¯à¤Ÿà¤¨ र अनà¥à¤¯ सामाजिक कà¥à¤·à¥‡à¤¤à¥à¤°à¤®à¤¾ आफà¥à¤²à¤¾à¤‡ समरà¥à¤ªà¤¿à¤¤ गरे । उनले जनमà¥à¤•à¥à¤¤à¤¿ सेना र पारà¥à¤Ÿà¤¿à¤•ो जिमà¥à¤®à¥‡à¤µà¤¾à¤°à¤¿ समà¥à¤¹à¤¾à¤²à¥‡ । पà¥à¤°à¤•ाश पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤•ा सà¥à¤µà¤•िय सचिव मातà¥à¤° थिà¤à¤¨à¤¨à¥, तातà¥à¤•ालिन ने.क.पा. (माओवादि केनà¥à¤¦à¥à¤°) का पोलिटà¥à¤µà¥à¤¯à¥à¤°à¥‹ सदसà¥à¤¯ पनि थिठ। तर, उनको जिमà¥à¤®à¥‡à¤µà¤¾à¤°à¤¿ र कारà¥à¤¯à¤•à¥à¤¶à¤²à¤¤à¤¾ पदà¤à¤¨à¥à¤¦à¤¾ उचà¥à¤š थियो । सबै नेताहरà¥à¤¸à¤à¤— उनको सनà¥à¤¤à¥à¤²à¤¿à¤¤ र हारà¥à¤¦à¤¿à¤• समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§ थियो ।
उनि ‘वचनका पकà¥à¤•ा’ थिठ। अनावशà¥à¤¯à¤• आशà¥à¤µà¤¾à¤¸à¤¨ दिने उनको सà¥à¤µà¤¾à¤à¤¾à¤µ थिà¤à¤¨ । जे बोलà¥à¤¥à¥‡, तà¥à¤¯à¤¹à¤¿ गरà¥à¤¥à¥‡ । हà¥à¤¨à¥à¤› à¤à¤¨à¥‡à¤•ो काम जसरि पनि गरेरै छोडà¥à¤¥à¥‡ । पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤•ोमा आउने आधाजसो à¤à¤®à¥‡à¤²à¤¾ उनि आफैंले ‘फतà¥à¤¤à¥‡â€™ गरà¥à¤¥à¥‡ । सरल सà¥à¤µà¤¾à¤à¤¾à¤µ, सबैसà¤à¤— छिटै घà¥à¤²à¤®à¤¿à¤² गरà¥à¤¨à¥‡, ‘हाà¤à¤¸à¤¿à¤®à¤œà¤¾à¤•’ गरà¥à¤¨ रà¥à¤šà¤¾à¤‰à¤¨à¥‡ उनको सà¥à¤µà¤¾à¤à¤¾à¤µà¤²à¥‡ लाखौं शà¥à¤à¥‡à¤šà¥à¤›à¥à¤• जनà¥à¤®à¤¾à¤à¤•ो थियो ।
(च) निधन :
पà¥à¤°à¤¤à¤¿à¤¨à¤¿à¤§à¤¿ सà¤à¤¾ र पà¥à¤°à¤¦à¥‡à¤¶ सà¤à¤¾à¤•ो निरà¥à¤µà¤¾à¤šà¤¨ थियो । पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤²à¥‡ पà¥à¤°à¤¤à¤¿à¤¨à¤¿à¤§à¤¿ सà¤à¤¾à¤•ा लागि चितवन–३ बाट उमà¥à¤®à¥‡à¤¦à¥à¤µà¤¾à¤°à¤¿ दिà¤à¤•ा थिठ। चितवन आफà¥à¤¨à¥ˆ गृह जिलà¥à¤²à¤¾ à¤à¤ पनि निरà¥à¤µà¤¾à¤šà¤¨à¤•ा दृषà¥à¤Ÿà¤¿à¤²à¥‡ पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤•ा लागि नयाठथियो । पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡à¤¸à¤¾à¤®à¥ à¤à¤•ातिर आफà¥à¤¨à¥ˆ कà¥à¤·à¥‡à¤¤à¥à¤°à¤•ो निरà¥à¤µà¤¾à¤šà¤¨à¤•ो तयारि गरà¥à¤¨à¥à¤ªà¤°à¥à¤¨à¥‡, अरà¥à¤•ोतिर वाम गठबनà¥à¤§à¤¨à¤•ा उमà¥à¤®à¥‡à¤¦à¥à¤µà¤¾à¤°à¤²à¤¾à¤‡ देशैà¤à¤°à¤¿ जिताउनà¥à¤ªà¤°à¥à¤¨à¥‡ जिमà¥à¤®à¥‡à¤µà¤¾à¤°à¤¿ थियो । तà¥à¤¯à¤¸à¥ˆ कà¥à¤°à¤®à¤®à¤¾ निरà¥à¤µà¤¾à¤šà¤¨à¤•ो तयारिका लागि पà¥à¤°à¤•ाश दाहाल काठमाडौं आठ।
वाम गठबनà¥à¤§à¤¨à¤•ा उमà¥à¤®à¥‡à¤¦à¥à¤µà¤¾à¤° क. केपि शरà¥à¤®à¤¾ ओलिको चà¥à¤¨à¤¾à¤µà¤¿ सà¤à¤¾à¤²à¤¾à¤‡ समà¥à¤¬à¥‹à¤§à¤¨ गरà¥à¤¨ पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ à¤à¤¾à¤ªà¤¾à¤®à¤¾ थिठ। à¤à¤•ाबिहानै पà¥à¤°à¤•ाश दाहालको हृदयघातका कारण निधन à¤à¤à¤•ो खबर आयो । यो खबर पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ वा अरॠकसैका लागि पनि पतà¥à¤¯à¤¾à¤° लागà¥à¤¨à¥‡ समाचार थिà¤à¤¨ । तर, घटना यथारà¥à¤¥ थियो । पà¥à¤°à¤šà¤£à¥à¤¡ हेलिकोपà¥à¤Ÿà¤°à¤¬à¤¾à¤Ÿ काठमाडौं आठ। नरà¥à¤à¤¿à¤• असà¥à¤ªà¤¤à¤¾à¤²à¤•ा चिकितà¥à¤¸à¤•हरà¥à¤²à¥‡ हृदयघातका कारण पà¥à¤°à¤•ाशको निधन à¤à¤à¤•ो घोषणा गरेका थिठ। तà¥à¤¯à¤¸à¤ªà¤›à¤¿ पà¥à¤°à¤•ाशको शव पेरिसडाà¤à¤¡à¤¾à¤®à¤¾ शà¥à¤°à¤¦à¥à¤§à¤¾à¤žà¥à¤œà¤²à¤¿à¤•ा लागि राखियो । बेलà¥à¤•ा पशà¥à¤ªà¤¤à¤¿ आरà¥à¤¯à¤˜à¤¾à¤Ÿà¤®à¤¾ पà¥à¤°à¤•ाशको अनà¥à¤¤à¥‡à¤·à¥à¤Ÿà¤¿ गरियो ।
पà¥à¤°à¤•ाशको निधनले देश नै सà¥à¤¤à¤¬à¥à¤§ à¤à¤¯à¥‹ । नरà¥à¤à¤¿à¤• असà¥à¤ªà¤¤à¤¾à¤², पारà¥à¤Ÿà¤¿ केनà¥à¤¦à¥à¤°à¤¿à¤¯ कारà¥à¤¯à¤¾à¤²à¤¯ पेरिसडाà¤à¤¡à¤¾ र पशà¥à¤ªà¤¤à¤¿ आरà¥à¤¯à¤˜à¤¾à¤Ÿà¤®à¤¾ लाखौं शà¥à¤à¥‡à¤šà¥à¤›à¥à¤• à¤à¥‡à¤²à¤¾ à¤à¤ । ‘शवयातà¥à¤°à¤¾â€™à¤®à¤¾ सडक पà¥à¤°à¥ˆ जाम थियो । मानिसहरॠडाà¤à¤•ो छोडेर रà¥à¤à¤¦à¥ˆ पà¥à¤°à¤•ाशको अनà¥à¤¤à¤¿à¤® शà¥à¤°à¤¦à¥à¤§à¤¾à¤žà¥à¤œà¤²à¤¿à¤•ा लागि पशà¥à¤ªà¤¤à¤¿ आरà¥à¤¯à¤˜à¤¾à¤Ÿà¤®à¤¾ जमà¥à¤®à¤¾ à¤à¤à¤•ा थिठ। उनको मृतà¥à¤¯à¥à¤¦à¥‡à¤–ि अनà¥à¤¤à¥‡à¤·à¥à¤Ÿà¤¿à¤¸à¤®à¥à¤® उरà¥à¤²à¤¿à¤à¤•ो जनलहरले पà¥à¤°à¤•ाशको समà¥à¤ªà¥à¤°à¥à¤£ ‘जिवन’ बोलà¥à¤¦à¤¥à¥à¤¯à¥‹, ‘‘उनले कसैले चालै नपाउने गरि लाखौं समरà¥à¤¥à¤• बनाà¤à¤•ा थिà¤, लाखौंको ‘पà¥à¤°à¤¿à¤¯ साथि’ बनेका थिठ।
यसरि वि.सं. २०à¥à¥ª साल मंसिर ३ गते हृदयघातका कारण आफà¥à¤¨à¥ˆ निवास लाजिमà¥à¤ªà¤¾à¤Ÿà¤®à¤¾ पà¥à¤°à¤•ाशको निधन à¤à¤¯à¥‹, परिवारले आफà¥à¤¨à¥‹ à¤à¤• मातà¥à¤° सà¥à¤¯à¥‹à¤—à¥à¤¯ सनà¥à¤¤à¤¾à¤¨ मातà¥à¤° गà¥à¤®à¤¾à¤à¤¨, देशले समà¥à¤à¤¾à¤µà¤¨à¤¾ बोकेको à¤à¤• उदियमान यà¥à¤µà¤¾ नेता गà¥à¤®à¤¾à¤¯à¥‹ । लाखौं यà¥à¤µà¤¾à¤¹à¤°à¥à¤²à¥‡ आफà¥à¤¨à¥‹ पà¥à¤°à¤¿à¤¯ साथि र अà¤à¤¿à¤à¤¾à¤µà¤• गà¥à¤®à¤¾à¤, वामपनà¥à¤¥à¤¿ आनà¥à¤¦à¥‹à¤²à¤¨à¤²à¥‡ à¤à¤• होनाहार यà¥à¤µà¤¾ नेता गà¥à¤®à¤¾à¤¯à¥‹ । हारà¥à¤¦à¤¿à¤• शà¥à¤°à¤¦à¥à¤§à¤¾à¤žà¥à¤œà¤²à¤¿ कमरेड साकार दाहाल‘पà¥à¤°à¤•ाश’।