एब्स्ट्रयाक्ट चिन्तनः प्याज – शङ्कर लामिछानेको निबन्ध (भिडियो सहित)

Shankar Lamichhane 2024 madan puraskarनोट – आधुनिक निबन्धलेखनमा सिद्धहस्त मानिने शङ्कर लामिछानेलाइ २०२४ सालमा ‘प्याज’को लागि मदन पुरस्कार प्रदान गरिएको थियो । माइकल कर्विको लेखमा आधारित भनेर लेखिएको ‘आभा गार्देको सौन्दर्यशास्त्र’ नामक लेख उपर कुमुदिनि नामक एक लेखकले साहित्यिक चोरिको आरोप लगाए पछि लामिछानेले लेख्नै बन्द गरिदिए। आजको प्रस्तुति मलाइ एकदमै मन परेको निबन्ध “एब्स्ट्रयाक्ट चिन्तनः प्याज ” यो भिडियोमा प्रयोग भएको निबन्ध वाचन आवाज रुपेश श्रेष्ठको हो र यो वाचन  ‘मेरो रेडियो’ को लागि गरिएको थियो। वाचनको शुरुमा सानो गल्ति रहेछ जसलाइ मैले मेरो आवाजमा रेकर्ड गरेको थिएँ पछि मिलाउन भनेर बाङ्देलले बोलेका र व्यथितले बोलेका वाक्य मेरो आवाजमा रेकर्ड गरेको छु । (कमेन्ट गर्नुहोला)  – आनन्द नेपाल

https://www.youtube.com/watch?v=1yp2FfgWrj8

एब्स्ट्रयाक्ट चिन्तनः प्याज

हिजो साँझ बाङ्देलजिलाइ नयाँ सडकमा भेटेँ । भन्नुहुन्थ्यो- “शङ्करजि, तपाईँको लेख, त्यो लेख, ‘शङ्कर लामिछाने शङ्कर लामिछानेको दृष्टिमा’ पढेँ ।”

“कस्तो लाग्यो ?”
 Continue reading

कवितामा लाटा शब्दहरुको पिरामिड, मनु मन्जिल (शारांश र पुर्ण वाचन)

एक साथिको सुझावमा यो निबन्ध प्रस्तुत गरिएको छ । यो लामो लेखलाइ वाचन गरेर यहाँ छोटकरिमा मुख्य मुख्य बुँदा मात्र राखिएको छ । पुर्ण लेख र उच्च स्तरको लेखकिय भाषाको लागि अडियो सुन्नुहुन अनुरोध छ ।

अडियो वाचन:

https://www.youtube.com/watch?v=xAgST_ZAYFg

यो लेखको प्रतिउत्तरमा सरिता तिवारिले “लाटा छैनन् हाम्रा कविता” शिर्षकओ लेखा लेखेकि छन। तर, मलाइ सरिताको लेखनै मन्जिलले “लाटो” उपमा दिएको लेखको ज्वलन्त उदाहरण र तर्क राख्नु भन्दा मपाइत्व र चर्चाको भोक मात्रै भएको जस्तो लागेको हुनाले यहाँ स्थान दिइएन ।

कवितामा लाटा शब्दहरुको पिरामिड (शारांश)

  • धेरैजसो कविको आफ्नो भाषा नहुने हुनाले अधिकांश कविता राम्रा हुँदैनन्।
  • प्राय: अरुको शैलि नक्कल गर्ने ति कविहरुले आफ्नो निजि अभिव्यक्ति-कौशलको विकास गर्न लामो समयको अभ्यासले गर्नु पर्छ।

****

  • कविता राजनीतिजस्तो बनाउनु ठीक हुँदैन।तर, आहुतिको ‘गहुँगोरो अफ्रिका’ वा श्रवण मुकारुङको ‘बिसे नगर्चीको बयान’ जस्ता कविताजस्तो राजनिति लेखियो भने चाँहि राम्रो होला।
  • कविताबाट आश लाग्ने दुइ कुरा: १) कवि आफ्नो भाषामा बोलोस् भन्ने । र २) सबै विषय वा वस्तुलाई कविले फरक ढंगले हेरोस् भन्ने ।
  • कविताको भाषा बैज्ञानिक हिसावले सहि हुनु पर्दैन। कविले ठीक र सुन्दर एकसाथ बोल्ने हुनाले कविको वाक्य हृदयमा सीधै प्रवेश गर्छ।

 Continue reading