निमà¥à¤¨ चिठà¥à¤ ी सरà¥à¤²à¤¾à¤¹à¥€à¤•ा लोकबहादà¥à¤° खडà¥à¤•ाले राजà¥à¤¯ पà¥à¤¨à¤°à¥à¤¸à¤‚रचना आयोगका सदसà¥à¤¯à¤¹à¤°à¥à¤²à¤¾à¤ˆ पठाà¤à¤•ा हà¥à¤¨à¥¤ जातीय आधारमा राजà¥à¤¯ पà¥à¤¨à¤°à¥à¤¸à¤‚रचना गरà¥à¤¦à¤¾ हà¥à¤¨à¥‡ समसà¥à¤¯à¤¾à¤•ो à¤à¤‰à¤Ÿà¤¾ उदाहरणको रà¥à¤ªà¤®à¤¾ यो चिठà¥à¤ ीलाइ लिन सकिनà¥à¤› । यो चिठà¥à¤ ी पढà¥à¤¦à¤¾ जातजाति à¤à¤¨à¥à¤¨à¥‡à¤•à¥à¤°à¤¾ कति समà¥à¤® छà¥à¤¯à¤¾à¤¸à¤®à¤¿à¤¸ हà¥à¤¨ सकà¥à¤› र अनà¥à¤¤à¤°à¥à¤œà¤¾à¤¤à¥€à¤¯ बिबाहको अहिलेको गति यही रà¥à¤ªà¤®à¤¾ बढà¥à¤¨à¥‡ हो à¤à¤¨à¥‡ आजको २०-३० बरà¥à¤· à¤à¤¿à¤¤à¥à¤°à¤¨à¥ˆ जातीय आधारमा राजà¥à¤¯ पà¥à¤¨à¤°à¥à¤¸à¤‚रचनाको कà¥à¤¨à¥ˆ अरà¥à¤¥ नै रहने छैन à¤à¤¨à¥à¤¨à¥‡ बà¥à¤à¥à¤¨ गाहà¥à¤°à¥‹ हà¥à¤¦à¥ˆà¤¨à¥¤
***
शेरà¥à¤ªà¤¿à¤¨à¥€ आमा र कà¥à¤·à¥‡à¤¤à¥à¤°à¥€ बाउको कोखबाट जनà¥à¤®à¥‡à¤°, पलà¥à¤²à¥‹ किराà¤à¤¤ हà¥à¤à¤¦à¥ˆ सरà¥à¤²à¤¾à¤¹à¥€à¤•ो लालबनà¥à¤¦à¥€à¤®à¤¾ बाआमाले चलाà¤à¤•ो टहराको होटलमा à¤à¤¾à¤¤ बेचà¥à¤¨ सहयोग गरà¥à¤¦à¥ˆ हà¥à¤°à¥à¤•ें म। रातà¥à¤°à¤¿à¤¬à¤¸à¤®à¤¾ पूरà¥à¤µà¤¤à¤¿à¤° ओहोरदोहोर गरà¥à¤¦à¤¾à¤—रà¥à¤¦à¥ˆ इटहरीमा होटल गरà¥à¤¨à¥‡ बानà¥à¤¤à¤µà¤¾ राईकी छोरीसà¤à¤— घरजम गरें। सà¥à¤¨à¥‡ अनà¥à¤¸à¤¾à¤° मेरा आमातिरका पà¥à¤°à¥à¤–ा तिबà¥à¤¬à¤¤à¤¤à¤¿à¤°à¤¬à¤¾à¤Ÿ सय वरà¥à¤· जतिअघि हिमाल काटेर नेपाल à¤à¤¿à¤¤à¥à¤°à¤¿à¤à¤•ा रे! बातिरका à¤à¤¨à¥‡ करà¥à¤£à¤¾à¤²à¥€ कà¥à¤·à¥‡à¤¤à¥à¤°à¤¬à¤¾à¤Ÿ ६-ॠसय वरà¥à¤· पहिले à¤à¥ˆà¤‚सी चराउà¤à¤¦à¥ˆ पूरà¥à¤µ आà¤à¤•ा हà¥à¤¨à¥ रे! मेरो शरीरमा यी दà¥à¤µà¥ˆà¤•ो रगत छ र आफà¥à¤¨à¤¾ पà¥à¤°à¥à¤–ापà¥à¤°à¤¤à¤¿ गरà¥à¤µ छ। पढाइ र रोजगारीको अवसर खोजà¥à¤¦à¥ˆ काठमाडौं पसेका हामी मेरो à¤à¤‰à¤Ÿà¤¾ सानो जागिर र बà¥à¤¢à¥€à¤•ो तरकारी पसलको कमाइबाट दà¥à¤ƒà¤–ले डेराको जिनà¥à¤¦à¤—ी बिताउà¤à¤¦à¥ˆà¤›à¥Œà¤‚।
अहिले संविधान बनाउने र राजà¥à¤¯ बाà¤à¤¡à¥à¤¨à¥‡ कà¥à¤°à¤¾ पतà¥à¤°à¤¿à¤•ामा पढà¥à¤¦à¤¾ मनमा आà¤à¤•ा केही कà¥à¤°à¤¾ सोधà¥à¤¨ मन लागà¥à¤¯à¥‹, हामी को हौं? आदिवासी र जनजाति छà¥à¤Ÿà¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨à¥‡ आधार के-के हà¥à¤¨à¥? मातृà¤à¤¾à¤·à¤¾à¤•ो आधारमा à¤à¤¨à¥à¤¨à¥‡ हो à¤à¤¨à¥‡ मेरो मातृà¤à¤¾à¤·à¤¾ शेरà¥à¤ªà¤¾ हो। बिहेपछि बानà¥à¤¤à¤µà¤¾ राई à¤à¤¾à¤·à¤¾ पनि सिकें। ससà¥à¤¤à¥‹ अङà¥à¤—à¥à¤°à¥‡à¤œà¥€ बोरà¥à¤¡à¤¿à¤™à¤®à¤¾ पढà¥à¤¨à¥‡ हामà¥à¤°à¤¾ केटाकेटी घरमा नेपाली बोलà¥à¤›à¤¨à¥à¥¤ जीवशासà¥à¤¤à¥à¤°à¤•ो आधारमा म शेरà¥à¤ªà¤¾à¤•ी छोरीको छोरो र राईकी छोरीको बà¥à¤¢à¥‹ हà¥à¤à¥¤ म र मेरा बा कसरी आदिवासी होइनौं? खानपिनको आधारमा à¤à¤¨à¥à¤¨à¥‡ हो à¤à¤¨à¥‡ मेरो घरमा ओसपà¥à¤ªà¥ˆ चलà¥à¤›à¥¤ अनà¥à¤¹à¤¾à¤°à¤•ै आधारमा à¤à¤¨à¥à¤¨à¥‡ हो à¤à¤¨à¥‡ मेरी आमालाई चिनà¥à¤¨à¥‡ सबैले मेरो अनà¥à¤¹à¤¾à¤° आमाको जसà¥à¤¤à¥ˆ à¤à¤¨à¥à¤›à¤¨à¥à¥¤ छोरी आमा जसà¥à¤¤à¥€ छ र छोरो मेरो शेरà¥à¤ªà¤¾ मामा जसà¥à¤¤à¥‹à¥¤ गरिबी र दà¥à¤ƒà¤–को आधारमा à¤à¤¨à¥à¤¨à¥‡ हो à¤à¤¨à¥‡ हामी दà¥à¤ˆ छाक जà¥à¤Ÿà¤¾à¤‰à¤¨ कठोर सङà¥à¤˜à¤°à¥à¤· गरिरहेका छौं। २०६३ मा à¤à¤à¤•ो तराईको हà¥à¤²à¤¦à¤™à¥à¤—ाताका होटल बनà¥à¤¦ गरेर बाआमा à¤à¥‹à¤•à¤à¥‹à¤•ै मामाघर पà¥à¤—ेका थिà¤à¥¤
मेरो सालोले नयाठसंविधानमा राजà¥à¤¯ पाउने, मेरा मामाका सनà¥à¤¤à¤¾à¤¨à¤²à¥‡ जागिरमा कोटा पाउने, मेरो लालबनà¥à¤¦à¥€à¤•ो घरधनी जमिनदार à¤à¤¾à¤²à¥‡ सेनामा आरकà¥à¤·à¤£ पाउने र मेरा काठमाडौं बà¥à¤¦à¥à¤§à¤¨à¤—रका घरबेटी सà¥à¤¨ वà¥à¤¯à¤¾à¤ªà¤¾à¤°à¥€ तà¥à¤²à¤¾à¤§à¤°à¤•ा छोराले सरकारी कोटा पाउने अनि म गरिबको बचà¥à¤šà¥‹à¤²à¥‡ थरकै कारण विà¤à¥‡à¤¦ सहनà¥à¤ªà¤°à¥à¤¨à¥‡?
बलजफà¥à¤¤à¥€ कागजमा लेखà¥à¤¦à¥ˆà¤®à¤¾ हà¥à¤¨à¥à¤›? मेरा पà¥à¤°à¥à¤–ाको योगदान यो माटोका लागि कसैको à¤à¤¨à¥à¤¦à¤¾ कम छैन। आइà¤à¤²à¤“को कà¥à¤¨ धाराले हामी गरीबलाई शासक हौ à¤à¤¨à¥‡à¤•ो छ? के हो आदिवासी र जनजातिको परिà¤à¤¾à¤·à¤¾? के हो छà¥à¤Ÿà¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨à¥‡ आधार? कसैले वà¥à¤¯à¤¾à¤–à¥à¤¯à¤¾ गरिदिनà¥à¤à¤ आà¤à¤¾à¤°à¥€ हà¥à¤¨à¥‡ थिà¤à¤à¥¤
लोकबहादà¥à¤° खडà¥à¤•ा सरà¥à¤²à¤¾à¤¹à¥€, हालः काठमाडौं
हो, लोकबहादà¥à¤° खडà¥à¤•ा को हà¥à¤¨, जाति, जनजाती, आदिवासी को हà¥à¤¨ र यिनलाई कà¥à¤¨ राजà¥à¤¯ दिने à¤à¤¨à¥à¤¨à¥‡ कà¥à¤°à¤¾ टà¥à¤‚गोमा पà¥à¤°à¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨ सकिनà¥à¤› à¤à¤¨à¥‡ जातीय राजà¥à¤¯à¤•ो टà¥à¤‚गो आफैं लागि हालà¥à¤› !
पहिलो कà¥à¤°à¤¾ बाउ खà¥à¤¡à¥à¤•ा à¤à¤à¤ªà¤›à¤¿ ,तपाई खडà¥à¤•ा छेतà¥à¤°à¥€ à¤à¥ˆ हालà¥à¤¨à¥ à¤à¥à¤¯à¥‹ नेपालà¥à¤•ो वà¥à¤¯à¥à¤µà¤¸à¥à¤¥à¤¾ र संसारको धेरै मà¥à¤²à¥à¤• पà¥à¤°à¥à¤· पà¥à¤°à¤§à¤¾à¤¨ देशको अहिले समà¥à¤®à¤•ो नियम कानà¥à¤¨ अनà¥à¤¸à¤¾à¤° र छेतà¥à¤°à¥€ बाहà¥à¤¨ नेपालà¥à¤•ा मà¥à¤²à¥à¤¬à¤¾à¤¸à¥€ आदिवासी नà¤à¤à¤ªà¤›à¥€ कसरी तपैइ आदिवासी हà¥à¤¨à¥ à¤à¤¯à¥‹ कà¥à¤¨ बनà¥à¤¸à¤œà¤•ो अधारमा ?के नेपालि चेली बेलायती सà¤à¤— बिहे गरे उसà¥à¤•ो छोरो नेपालि हà¥à¤¨à¥à¤› ??तà¥à¤¯à¥‹ त सà¥à¤µà¥‹à¤¤ बेलायती गोरा हà¥à¤¨à¥à¤› ?आदिवासी à¤à¤¨à¥‡à¤•ो जà¥à¤¨ ठाउमा सबै à¤à¤¨à¥à¤¦à¤¾ पहिला तà¥à¤¯à¤¹à¤¾à¤•ो खोलानाला ,à¤à¤¿à¤° पखेरामा ,बनà¥à¤œà¤¾à¤™à¤² सà¤à¤— साईनो गासà¥à¤¨à¥‡ हरू हà¥à¤¨ तà¥à¤¯à¤¸à¥ˆà¤²à¥‡ नेपालà¥à¤•ो ईतिहास पलà¥à¤¤à¤¾à¤‰à¤¦à¤¾ कतै पनि बाहà¥à¤¨ छेतà¥à¤°à¥€à¤•ो à¤à¤¿à¤° पाखा ,जमिन सà¤à¤— नामॠनिसान छैनॠअहिले राजà¥à¤¯à¤•ो हरेक राजà¥à¤¯à¤¸à¤¨à¥à¤¯à¤¨à¥à¤¤à¥à¤°à¤¾à¤®à¤¾ कà¥à¤¨à¥à¤¦à¤²à¥€ मारेका हरूको नामॠयहाà¤à¤•ो à¤à¤¿à¤° पाखामा हà¥à¤¨à¥ परà¥à¤¨à¥‡ हो किन त छैनॠ? तर हिनà¥à¤¦à¥‚बादीको विसà¥à¤¤à¤¾à¤° संगै अहिले धेरै ठाउठलाई सà¥à¤¥à¤¾à¤¨à¤¿à¤¯ à¤à¤¾à¤¶à¤¾à¤•ा नामॠहताई हिनà¥à¤¦à¥‚ धरà¥à¤® ,खशा à¤à¤¾à¤¶à¤¾à¤•ो नामॠले लतà¥à¤ªà¤¤à¤¾à¤‰à¤¨à¥‡ दà¥à¤¶à¥à¤•ारà¥à¤¯ à¤à¤à¤•ो छ,यदी बाहà¥à¤¨ छेतà¥à¤°à¥€ हरू नेपालà¥à¤•ा à¤à¥à¤®à¥€ पà¥à¤¤à¥à¤° à¤à¤ खोइ त बà¥à¤¦à¥à¤§à¥à¤¹ धरà¥à¤®à¤•ो अनà¥à¤¸à¤°à¤£ गरेको ?किन à¤à¤¾à¤°à¤¤à¤®à¤¾ उतà¥à¤ªà¤¾à¤¦à¤¿à¤¤ हिनà¥à¤¦à¥‚ धरà¥à¤®à¤²à¤¾à¤ˆ मरिहतà¥à¤¤à¥‡ गरेको ?किन राइ मगर,लिमà¥à¤¬à¥ जसà¥à¤¤à¤¾ हरू à¤à¤¾à¤°à¤¤ मा छैननॠ,छेतà¥à¤°à¥€ बाहà¥à¤¨ à¤à¤¾à¤°à¤¤ à¤à¤°à¥€ छनॠत ?के ती बाहà¥à¤¨ छेतà¥à¤°à¥€ नेपालॠबाट बसाइ सरेका हà¥à¤¨ à¤à¤¾à¤°à¤¤à¥à¤®à¤¾ ?जात जाति छà¥à¤Ÿà¤¾à¤‰à¤¨à¥‡ त हिनà¥à¤¦à¥‚ धरà¥à¤® को बरà¥à¤£ वà¥à¤¯à¤µà¤¸à¥à¤¥à¤¾ अनà¥à¤¸à¤¾à¤°à¥à¤¨à¥ˆ हो के तपाइ तà¥à¤¯à¥‹ तà¥à¤¯à¤¾à¤—à¥à¤¨ सकà¥à¤¨à¥ हà¥à¤¨à¥à¤› ??आफैले बनाको खालà¥à¤¦à¥‹à¤®à¤¾ आफै परà¥à¤¦à¤¾ कसà¥à¤¤à¥‹ हà¥à¤¦à¥‹ रहेछॠ?अरको जनजातिको परिà¤à¤¶à¤¾ नेपालà¥à¤•ो छेतà¥à¤°à¥€ बाहà¥à¤¨à¤•ो धरà¥à¤® ,सनà¥à¤¸à¥à¤•à¥à¤°à¤¿à¤¤à¥€ ,à¤à¤¾à¤¶à¤¾ सबै राषà¥à¤Ÿà¥à¤°à¤²à¥‡ मानी रहेको छा मानॠपारà¥à¤¨à¥‡ नियम छा तà¥à¤¯à¤¸à¥ˆà¤²à¥‡ खडà¥à¤•ा जनजाति हà¥à¤¨ सकà¥à¤¦à¥ˆà¤¨ मगरॠ,गà¥à¤°à¥à¤™à¤•ो à¤à¤¾à¤¶à¤¾ लिपी धरà¥à¤® लाई राजà¥à¤¯à¤²à¥‡ सरकà¥à¤›à¤¨ होईन बिनास गरेको छा यसरी राजà¥à¤¯ दà¥à¤µà¤¾à¤°à¤¾ पाखा पारियेका जात जाति हरूलाई जनजाति मानियेको छा उनिहरà¥à¤•ो न त राजà¥à¤¯à¤®à¤¾ पहà¥à¤› छा नत à¤à¤¾à¤·à¤¾ को मानà¥à¤¯à¤¤à¤¾ छा नत कà¥à¤¨à¥ˆ सà¥à¤¬à¤¿à¤§à¤¾ छा संसार à¤à¤° अपबाद को रà¥à¤ªà¤®à¤¾ रहेको बिबिध कà¥à¤°à¤¾ हरू जसà¥à¤¤à¥ˆ अनà¥à¤¤à¥à¤°à¤œà¤¾à¤¤à¤¿à¤¯ बिबहा लाई लियेर कसरी आदिवासी जनजातिको परिवासा खोजà¥à¤¦à¥ˆ हà¥à¤¨à¥à¤¹à¥à¤¨à¥à¤› ,अधिकार सबैले पाउनॠपारà¥à¤› तर तà¥à¤¯à¤¸à¥à¤•ो बसà¥à¤¤à¥ इसà¥à¤¥à¤¤à¥€ हेरà¥à¤¦à¤¾ बहà¥à¤¸à¤¨à¥à¤–à¥à¤…कलाई हेरà¥à¤¨à¥‡ की कम मतलाई चà¥à¤¨à¤¾à¤¬à¥à¤®à¤¾ किन जितà¥à¤¨à¥‡ ले राज गरà¥à¤› ??अरको तà¥à¤¯à¤¤à¤¿à¤•ो लेखà¥à¤¨à¥‡ मानà¥à¤›à¥‡ असिकà¥à¤·à¤¿à¤¤ पकà¥à¤•ैइ होईन गरिबीको रेखा मà¥à¤¨à¤¿ रहेको लाखौं आदिवासी जनजाति हरू जो तपाईं जसà¥à¤¤à¥‹ लेखà¥à¤¨ सकà¥à¤¨à¥‡ पातà¥à¤° पतà¥à¤°à¤¿à¤•ा पढà¥à¤¨ सकà¥à¤¨à¥‡ कोमà¥à¤ªà¥à¤¤à¤°à¤•ो क समà¥à¤® नदेखेका जनजातिको कà¥à¤°à¤¾ कसà¥à¤²à¥‡ सà¥à¤¨à¥à¤¨à¥‡ ??
म aadivaasinepali को कà¥à¤°à¤¾à¤¸à¤‚ सहमत छॠ…
आदिबासीलाइ अधिकार दिनको लागि “राजà¥à¤¯à¤•ो नाम” मातà¥à¤°à¥ˆ दिà¤à¤° पà¥à¤—à¥à¤¦à¥ˆà¤¨ अरॠबिबीध कà¥à¤°à¤¾à¤®à¤¾ धà¥à¤¯à¤¾à¤¨ पà¥à¤°à¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨à¥ परà¥à¤› | तर यदी आदिबासीको नाममा राजà¥à¤¯à¤•ो नामाकरण à¤à¤à¤®à¤¾ तेही कà¥à¤°à¤¾à¤®à¤¾ मातà¥à¤° à¤à¤—डा गरेर मà¥à¤–à¥à¤¯ कà¥à¤°à¤¾ – जातीय अधिकार, समà¥à¤®à¤¾à¤¨ आदिको बारेमा धà¥à¤¯à¤¾à¤¨ कसैले दिने छैन —
तेसैले, राजà¥à¤¯à¤•ो नामाकरण à¤à¥Œà¤—ोलिक आधारमा होसॠ… जातीय अधिकार, समà¥à¤®à¤¾à¤¨ आदिको लागि à¤à¤¿à¤¨à¥à¤¦à¥ˆ पà¥à¤°à¤•ारको फूलपà¥à¤°à¥à¤« बà¥à¤¯à¤¬à¤¸à¥à¤¥à¤¾ होसà¥
खडà¥â€à¤•ा जिले खडà¥à¤•ा†किन लेखेको त? सेरà¥à¤ªà¤¾/ राइ लेखे à¤à¥ˆà¤¹à¤¾à¤²à¥â€à¤¯à¥‹ नि। à¤à¤‰à¤Ÿà¤¾ कà¥à¤°à¤¾ याद गरà¥à¤¨à¥ खडà¥â€à¤•ा जि सबै तपाइ जसà¥â€à¤¤à¥ˆ ठिमाहा छैननà¥â€Œà¥¤ र अनà¥â€à¤¤à¤° जातिय विवाह पनि गरेका छैननà¥â€Œ, उनिहरूको आदिम à¤à¥à¤®à¥€à¤›, à¤à¤¾à¤·à¤¾ छ, सà¤à¤¸à¥â€à¤•ार र सà¤à¤¸à¥â€à¤•ति जिवित, यता न उता तल न माथि à¤à¤¿à¤°à¤•ो चिनà¥â€à¤¡à¥‹ à¤à¤¨à¥‡ जसà¥â€à¤¤à¥‹ कà¥à¤°à¤¾ गरेर गोलमटोल कà¥à¤°à¤¾ नगरà¥à¤¨à¥à¤¸à¥¤ समà¥â€à¤ªà¥à¤°à¥à¤£ आदिवासिहरू तपाइसà¤à¤— सति जान सकà¥â€à¤¦à¥ˆà¤¨à¤¨à¥â€Œà¥¤
कृषà¥à¤£ जी , “समà¥â€à¤ªà¥à¤°à¥à¤£ आदिवासिहरू तपाइसà¤à¤— सति जान सकà¥â€à¤¦à¥ˆà¤¨à¤¨à¥â€Œà¥¤” à¤à¤¨à¥à¤¨à¥‡ कà¥à¤°à¤¾ ठिक हो ….
तर, समà¥à¤ªà¥‚रà¥à¤£ तपाईले à¤à¤¨à¥‡à¤•ा जसà¥à¤¤à¤¾ “ठिमाहा” पनि तपाई जसà¥à¤¤à¤¾ आदिवासिहरूसà¤à¤— सति जान सकà¥â€à¤¦à¥ˆà¤¨à¤¨à¥â€Œ नि होइन र ??