समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§ रामà¥à¤°à¥‹ हà¥à¤¨à¥ नै ठिक हà¥à¤¨à¥à¤› । तर, कसैलाइ होचà¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨à¥ छ, समà¥à¤¬à¤¨à¥à¤§ बिगारà¥à¤¨à¤•ा लागि यहाठजमà¥à¤®à¤¾ गरिà¤à¤•ा उखान टà¥à¤•à¥à¤•ा हरॠनै परà¥à¤¯à¤¾à¤ªà¥à¤¤ छन जसà¥à¤¤à¥‹ मलाइ लागà¥à¤› ।
नेपालि à¤à¤¾à¤·à¤¾ उखान टà¥à¤•à¥à¤•ाहरà¥à¤•ो लागि धेरै नै धनि छ । तर, सबै उखान टà¥à¤•à¥à¤•ा रामà¥à¤°à¤¾ नै हà¥à¤¨à¥à¤›à¤¨ à¤à¤¨à¥à¤¨à¥‡ चाà¤à¤¹à¤¿ छैन । नेपालि समाज अनà¥à¤¸à¤¾à¤° नै à¤à¤¾à¤·à¤¾ बनà¥à¤¨à¥‡ हà¥à¤¨à¤¾à¤²à¥‡ कतिपय पà¥à¤°à¤¾à¤¨à¤¾ उखान टà¥à¤•à¥à¤•ाहरॠसानो जातिलाइ होचà¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨à¥‡ खिजà¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨à¥‡ खालका छन । हà¥à¤¨ त कतिपय उखान ठà¥à¤²à¤¾ à¤à¤¨à¤¿à¤à¤•ा जातिलाइ होचà¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨à¥‡ पनि छन । तेसैले साना ठà¥à¤²à¤¾ सबै जातिले à¤à¤• अरà¥à¤•ालाइ होचà¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨ उखान टà¥à¤•à¥à¤•ा बनाउने गरà¥à¤¦à¤¾ रहेछन à¤à¤¨à¥à¤¨à¥‡ पà¥à¤°à¤·à¥à¤Ÿ हà¥à¤¨à¥à¤› । यसà¥à¤¤à¤¾ उखान टà¥à¤•à¥à¤•ा पà¥à¤°à¤¯à¥‹à¤— गरà¥à¤¦à¤¾ à¤à¤• अरà¥à¤•ा बिच बैमनषà¥à¤¯à¤¤à¤¾ बढà¥à¤¨à¥‡ र समाजलाइ नै बिखणà¥à¤¡à¤¿à¤¤ बनाउने खतरा हà¥à¤¨à¥à¤› । à¤à¥ˆ रहेका उखान टà¥à¤•à¥à¤•ालाइ हटाउन वा मेटाउन त मिलà¥à¤¦à¥ˆà¤¨ तर तिनलाइ पà¥à¤°à¤¯à¥‹à¤— नगरà¥à¤¦à¤¾ नै हामि बिचको सदà¤à¤¾à¤µ कायम रहने हà¥à¤¨à¤¾à¤²à¥‡ यसà¥à¤¤à¤¾ उखान पà¥à¤°à¤¯à¥‹à¤— नगरà¥à¤¨ मेरो अनà¥à¤°à¥‹à¤§ छ ।
ल हेरà¥à¤¨à¥à¤¸, पà¥à¤°à¤¯à¥‹à¤— गरà¥à¤¨ नहà¥à¤¨à¥‡ तर चलनचलà¥à¤¤à¤¿à¤®à¤¾ नै रहेका केहि नेपालि उखान-टà¥à¤•à¥à¤•ाहरॠ(à¤à¤• à¤à¤¨à¥à¤¦à¤¾ बढि जात जाति, समà¥à¤¦à¤¾à¤¯ वा अबसà¥à¤¤à¤¾à¤²à¤¾à¤‡ होचà¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨à¥‡ खालका) :
- कà¥à¤®à¤¾à¤‡à¤•ो घà¥à¤®à¤¾à¤‡- पà¥à¤°à¥à¤µà¤¿à¤¯à¤¾à¤•ो जाल, गà¥à¤°à¥à¤™à¤•ो बà¥à¤¦à¥à¤§à¤¿- नेवारको काल (कà¥à¤·à¥‡à¤¤à¥à¤°à¤¿à¤¯ बैमनषà¥à¤¯ बढाउने, जात जातिलाइ होचà¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨à¥‡ उखान। यसमा सनà¥à¤§à¤°à¥à¤µ अनà¥à¤•à¥à¤² जà¥à¤¨à¤¸à¥à¤•ै जातको नाम राखेर à¤à¤¨à¥à¤¨à¥‡ चलन छ। उदाहरणको रà¥à¤ªà¤®à¤¾ दोशà¥à¤°à¥‹ उखान पढनà¥à¤¹à¥‹à¤²à¤¾)
- कà¥à¤®à¤¾à¤‡à¤•ो घà¥à¤®à¤¾à¤‡, जैसिको जाल, बाठोलाइ आपत, लाटालाइ काल (जातियता, अपांगता लाइ होचà¥à¤¯à¤¾à¤‰à¤¨à¥‡)
- बाहà¥à¤¨ बिगà¥à¤°à¥‡ मोज ले नेवार बिगà¥à¤°à¥‡ को à¤à¥‹à¤œ ले (जातिय बैमनषà¥à¤¯à¤¤à¤¾ बढाउने)
- बाहà¥à¤¨ मरà¥à¤¦ खोलामा à¤à¤• माना चामल à¤à¥‹à¤²à¤¾à¤®à¤¾, à¤à¥‹à¤Ÿà¥‡ मरà¥à¤¦ डाडाà¤à¤®à¤¾ १ माना चामल à¤à¤¾à¤¢à¤¾à¤®à¤¾Â (जातिय बैमनषà¥à¤¯à¤¤à¤¾ बढाउने)
- जà¥à¤¯à¤¾à¤²à¤¾à¤®à¤¾ नमिलेको कामी दमाइ जसà¥à¤¤à¥‹
- बिषà¥à¤Ÿ घरमा बेलà¥à¤•ा घर सलà¥à¤²à¤¾à¤¹ , कामीको घरमा बिहान सलà¥à¤²à¤¾à¤¹
- गिरि, पà¥à¤°à¤¿, à¤à¤¾à¤°à¤¤à¤¿, बन, यिनका दाजà¥à¤à¤¾à¤‡ अरॠपनि छन
- शेरà¥à¤ªà¤¾, तमाà¤à¤™, मिया, मà¥à¤¸à¤²à¥à¤®à¤¾à¤¨, यिनि हà¥à¤¨ आठà¤à¤¾à¤‡ टà¥à¤ªà¥à¤ªà¥€ कटà¥à¤Ÿà¤¾ बैमान
- कामि-दमाइ मागà¥à¤¨ जानà¥à¤¦à¥ˆà¤¨, दाद-लà¥à¤¤à¥‹ आउन जानà¥à¤¦à¥ˆà¤¨
- कालो बाहà¥à¤¨ गोरो शà¥à¤¦à¥à¤°, यिनिदेखि डराउà¤à¤›à¤¨à¥ महारà¥à¤¦à¥à¤°
- à¤à¤• घर विषà¥à¤Ÿ दश घर कामि, जसà¥à¤¤à¤¾ तिमि उसà¥à¤¤à¥ˆ हामि
- दमाई-कामी बोलाई नà¥à¤¨à¤•ो खति
- नेवारको मà¥à¤– चलà¥à¤›, थाकà¥à¤¸à¥‡à¤•ो हात चलà¥à¤›
- कà¥à¤¹à¤¿à¤°à¥‡ बाहà¥à¤¨, कैले खस, जà¥à¤™à¥à¤—े मगर रस न बस
- दमाइको थà¥à¤• चोखो, बाहà¥à¤¨à¤•ो मà¥à¤– चोखो